Móng Cái - Nơi bình minh đầu tiên gọi tên đất Việt

Móng Cái, mảnh đất nằm nơi địa đầu Đông Bắc, nơi mỗi ánh bình minh đầu tiên chạm vào lãnh thổ hình chữ S. Dưới vòm trời biếc nơi biển tiếp giáp núi, nơi đất giao hòa nước, từng làn gió nhẹ thoảng hương muối mặn ùa về từ Trà Cổ, vẽ nên một bản giao hưởng dịu dàng của tự nhiên, lịch sử và tâm hồn Việt. Có lẽ, không nhiều người biết rằng Móng Cái không chỉ là cửa khẩu thương mại sầm uất, mà còn là điểm chạm tuyệt đẹp của thời gian, ký ức và khát vọng khám phá.

Con đường dẫn đến Móng Cái là một hành trình trải rộng qua thảm rừng xanh mát của Quảng Ninh, nối tiếp bằng cung cao tốc Vân Đồn uốn lượn như dải lụa mượt mà ôm trọn vùng biển trời. Đến đây, không gian như chậm lại, tiếng còi xe xa dần để nhường chỗ cho tiếng sóng rì rào, tiếng gió reo bên rặng phi lao, và tiếng lòng thổn thức của những ai muốn tìm lại vẻ đẹp nguyên sơ chưa bị đánh thức hoàn toàn bởi làn sóng du lịch đại chúng.

Bãi biển Trà Cổ hiện ra như một lời thì thầm dịu dàng giữa mùa hè chói chang. Cát trắng trải dài như thể vô tận, mịn đến mức từng bước chân lún xuống đều để lại dấu ấn như một vết mực trên trang giấy trắng. Nước biển xanh đến mức có thể soi bóng mây trời, mùi mặn mòi thoảng qua khiến người ta chỉ muốn ngồi yên, hít sâu và để mọi muộn phiền tan ra theo từng cơn gió. Người ta thường nói: Trà Cổ là bãi biển của những người thích mộng mơ, nơi có thể đi cả ngày mà không muốn quay đầu, bởi ở đó có cả bầu trời trong tâm trí được mở rộng đến vô biên.

Ít ai biết rằng, chính tại bãi biển Trà Cổ này, có một ngôi đình cổ kính nằm lặng lẽ như một trang sử chưa từng khép lại. Đình Trà Cổ, được xây dựng từ thời Hậu Lê, không phải là một công trình đồ sộ, nhưng lại khiến người đứng trước cảm thấy nhỏ bé trước lớp lớp thời gian. Gỗ lim đen bóng theo năm tháng, mái ngói rêu phong cong như lưỡi đao trời, những cột kèo khắc rồng phượng uốn lượn tinh xảo. Mỗi năm một lần, lễ hội đình Trà Cổ lại diễn ra, không ồn ào, không phô trương, nhưng là nơi người dân gom về tất cả sự thành kính của mình, để tri ân tổ tiên và giữ lửa văn hóa cho vùng đất thiêng liêng.

Tiến xa thêm một chút về phía Đông Bắc, Mũi Sa Vĩ lặng lẽ vươn mình ra biển như bàn tay vẫy gọi phương Đông. Nơi ấy có tấm bia khắc dòng chữ "Nơi địa đầu Tổ quốc", và người Việt vẫn truyền tai nhau rằng, chỉ cần đặt chân lên Sa Vĩ, là đã chạm vào phần khởi đầu của dáng hình đất nước. Biển ở Sa Vĩ dữ dội hơn, gió thổi mạnh và sắc như dao, nhưng đứng giữa đất trời ấy, cảm giác rõ ràng một điều: đây là nơi tự do bắt đầu. Một nơi mà mọi suy nghĩ nhỏ bé tan biến trong sự vĩ đại của thiên nhiên và lịch sử.

Không xa bờ, đảo Vĩnh Thực như viên ngọc chưa được mài giũa, vẫn giữ nguyên sự hoang dại và ngây thơ của tự nhiên. Những con đường đất đỏ len giữa rừng cây xanh ngắt, bãi biển vắng người với cát vàng óng ánh, và ngọn hải đăng đứng sừng sững như người gác đêm thầm lặng suốt hàng trăm năm. Có một câu được khắc lên đá dưới chân hải đăng: “Người giữ ánh sáng là người không bao giờ đơn độc”. Câu ấy, không rõ ai viết, nhưng cứ hằn sâu trong tâm trí của những người đã một lần đến đây.

Nếu Trà Cổ là nơi để thả trôi suy nghĩ thì chợ Móng Cái lại là nơi để thấm vào đời sống. Tiếng rao, tiếng cười, tiếng trả giá đan xen như một bản dân ca sôi nổi. Dưới những gian hàng, người ta tìm thấy các món ăn đậm chất biên giới như gà Móng Cái nướng lá móc mật, bún tôm cay nồng xứ lạnh, hay bánh vừng giòn tan thơm lừng. Mỗi món ăn nơi đây không chỉ là hương vị, mà là câu chuyện về cách người dân giữ gìn lối sống, tận dụng những gì tự nhiên ban tặng để tạo nên dấu ấn riêng cho vùng đất mình yêu quý.

Có một điều đặc biệt nữa mà nhiều người chưa từng nghe kể: Móng Cái từng là điểm neo của những thương thuyền Trung Hoa và Việt cổ trong giao thương đường biển thời Lý – Trần. Dưới lòng đất, không xa cửa khẩu, còn lưu giữ dấu tích của các thương điếm cổ, những hũ gốm, tiền xu, và cả thư pháp cổ được khai quật. Những mảnh vỡ ấy, ghép lại thành một câu chuyện xưa, khi Móng Cái là điểm tụ linh thiêng của một nền kinh tế biển và giao thương sôi động nhất vùng Đông Bắc.

Thời điểm lý tưởng nhất để tìm về Móng Cái là vào cuối xuân và giữa hè, khi biển đã yên ả, nắng vàng trải như mật trên mặt sóng. Sáng sớm, có thể thấy từng đoàn ngư dân nhẹ nhàng thả lưới như múa trên mặt nước, trong khi chiều về, ánh hoàng hôn nhuộm đỏ cả trời như một bức tranh sơn dầu sống động. Nếu đi từ Hà Nội, cao tốc Hạ Long Móng Cái là lựa chọn thuận tiện nhất, chỉ khoảng 5 tiếng để đến vùng đất biên viễn. Những ai thích cảm giác phóng khoáng có thể chọn xe máy, rong ruổi qua những đoạn đèo uốn lượn, nơi hoa mua nở tím ven đường.

Có thể dành thời gian để qua đêm ở làng chài Trà Cổ, lắng nghe tiếng sóng thì thầm ngoài khơi như tiếng gọi của tiền nhân. Dưới mái nhà nhỏ nằm sát biển, gió biển sẽ hát ru thay lời mẹ, và mỗi giấc ngủ nơi đây như được bao bọc bởi tình đất, tình người. Ai từng đến, đều ghi nhớ câu này: "Nơi ấy, mỗi ngày là một mảnh ghép bình yên".

Không phải ngẫu nhiên mà người ta vẫn nói Móng Cái là nơi bắt đầu nhưng cũng là nơi để dừng lại. Ở đó, những tâm hồn phiêu du có thể bắt đầu một chuyến đi của tự do, nhưng cũng có thể dừng lại để tìm lại chính mình giữa bình yên. Móng Cái không cần phải cố gắng trở nên nổi tiếng, bởi nó đẹp theo cách của những điều thầm lặng, như một thỏi nam châm của sự hoài cổ, như một lời ru chưa từng dứt.

Và khi hoàng hôn buông xuống trên bãi Trà Cổ, khi ánh mặt trời cuối cùng tắt dần nơi Mũi Sa Vĩ, Móng Cái hóa thành vệt mực lấp lánh cuối cùng trên trang giấy bản đồ Việt Nam.