Tour đêm Đền Quán Thánh thắp lại hơi thở Thăng Long xưa

Hà Nội vừa chính thức ra mắt sản phẩm du lịch đêm mang tên “Tiếng chuông Trấn Vũ” tại đền Quán Thánh, đánh dấu bước tiến tiếp theo trong chiến lược phát triển du lịch đô thị gắn với di sản văn hóa. Đây là tour đêm thứ năm của Thủ đô sau các sản phẩm tại Nhà tù Hỏa Lò, Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu Quốc Tử Giám và Bảo tàng Văn học Việt Nam. Với thời lượng khoảng 90 phút, tour được tổ chức định kỳ vào buổi tối hàng tuần bắt đầu từ tháng 8 năm 2025, mỗi đêm giới hạn quy mô khoảng 100 khách nhằm đảm bảo chất lượng trải nghiệm.

Tour gồm hai phần chính. Phần đầu là trình diễn thực cảnh tái hiện các nghi lễ truyền thống như rước kiệu, tế lễ, đọc chúc văn và trình diễn trích đoạn nghệ thuật dân gian liên quan đến sự tích Đức Thánh Trấn Vũ. Phần hai là trải nghiệm không gian tâm linh về đêm của đền Quán Thánh, kết hợp giới thiệu các hiện vật quý hiếm như tượng đồng Huyền Thiên Trấn Vũ, khánh đồng cổ, đôi đèn đồng trùng sinh cùng các sinh hoạt văn hóa như thưởng trà, viết thư pháp, mặc cổ phục truyền thống. Tổng thể chương trình không đơn thuần là một tour tham quan mà được xây dựng như một hành trình cảm thụ văn hóa và lịch sử thông qua ngôn ngữ trình diễn và tương tác trực tiếp.

Đền Quán Thánh, còn gọi là Trấn Vũ Quán, tọa lạc bên góc Hồ Tây, là một trong bốn ngôi đền thiêng tạo thành Thăng Long tứ trấn bảo vệ kinh thành cổ xưa. Đền thờ thần Huyền Thiên Trấn Vũ, vị thần phương Bắc trong tín ngưỡng đạo giáo, được người xưa tin rằng có vai trò trấn yểm tà khí và bảo vệ quốc thái dân an. Được xây dựng từ thời Lý và trùng tu nhiều lần qua các triều đại, di tích này không chỉ mang giá trị lịch sử mà còn là kho tàng nghệ thuật điêu khắc với tác phẩm tiêu biểu là pho tượng đồng Huyền Thiên Trấn Vũ cao gần 4 mét, nặng khoảng 4 tấn, đúc từ thế kỷ mười bảy, được công nhận là bảo vật quốc gia.

Việc khai thác không gian linh thiêng và chiều sâu văn hóa của đền Quán Thánh vào ban đêm thể hiện bước phát triển tư duy của ngành du lịch Hà Nội khi không còn bó hẹp trong khung giờ hành chính hoặc những mô hình trải nghiệm đơn tuyến. Thay vào đó, sản phẩm được thiết kế theo hướng ngữ cảnh hóa toàn diện, sử dụng các yếu tố âm thanh, ánh sáng, trình diễn nghệ thuật để truyền tải nội dung, tạo nên một không gian cảm xúc chân thật. Từ đó, trải nghiệm không còn đơn thuần là nhìn nghe đọc mà trở thành sự hòa nhập cảm quan toàn diện, đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của du khách về du lịch văn hóa thế hệ mới.

Trên góc độ phát triển sản phẩm du lịch đô thị, tour đêm tại đền Quán Thánh không phải là sự đơn lẻ mà là kết quả tiếp nối chuỗi chiến lược kích hoạt di sản văn hóa theo khung giờ mở rộng. Từ năm 2022, Hà Nội đã bắt đầu thử nghiệm nhiều chương trình du lịch đêm với mục tiêu kéo dài thời gian lưu trú, tăng mức chi tiêu bình quân của du khách và giảm áp lực cho các điểm đến vào giờ cao điểm. Theo số liệu từ Sở Du lịch Hà Nội, các tour đêm tại Hoàng thành Thăng Long và Nhà tù Hỏa Lò ghi nhận tỷ lệ hài lòng trên 92 phần trăm và giúp các khu di tích này tăng trung bình 40 phần trăm doanh thu so với vận hành truyền thống. Với định hướng này, đền Quán Thánh trở thành mảnh ghép quan trọng bổ sung vào bản đồ trải nghiệm đêm của Thủ đô, đặc biệt phù hợp với khách trẻ và nhóm khách quốc tế có xu hướng tìm kiếm giá trị văn hóa bản địa qua trải nghiệm chiều sâu.

Bên cạnh yếu tố nội dung, tour Tiếng chuông Trấn Vũ còn khai thác mạch liên kết văn hóa và không gian giữa đền Quán Thánh và các làng nghề lân cận như Ngũ Xã, Trúc Bạch, Yên Phụ. Đây là điểm nhấn được đánh giá cao từ cộng đồng du lịch nội địa, khi giúp du khách không chỉ hiểu về đền mà còn gắn bó hơn với hệ sinh thái văn hóa bản địa. Làng Ngũ Xã từ lâu nổi tiếng với nghề đúc đồng tinh xảo, nơi từng tham gia đúc tượng đồng Huyền Thiên Trấn Vũ vào năm 1677. Làng Trúc Bạch có nghề dệt lụa, gắn với trang phục nghi lễ và đời sống quý tộc xưa. Sự kết nối này làm cho hành trình tour trở thành một bức tranh đa chiều, vừa tái hiện nghi lễ tín ngưỡng vừa mở rộng hiểu biết xã hội, nghề nghiệp và nghệ thuật của cộng đồng cư dân gắn với di sản.

Tuy nhiên, việc triển khai tour đêm tại không gian tâm linh như đền Quán Thánh cũng đặt ra nhiều yêu cầu nghiêm ngặt về chuyên môn. Thứ nhất, đội ngũ thuyết minh và nghệ sĩ biểu diễn cần được đào tạo bài bản, không chỉ hiểu lịch sử và văn hóa mà còn có kỹ năng truyền tải chuyên nghiệp, tôn trọng giá trị linh thiêng của di tích. Thứ hai, chất lượng sản phẩm cần được kiểm soát đồng đều giữa các buổi tổ chức, tránh tình trạng lệch chuẩn nội dung hoặc lạm dụng yếu tố trình diễn gây phản cảm. Thứ ba, công tác an ninh, đảm bảo trật tự và an toàn cho du khách khi di chuyển về đêm tại khu vực Hồ Tây cũng cần được chú trọng. Đây là những yếu tố không thể bỏ qua nếu muốn duy trì tính bền vững và nâng tầm chất lượng sản phẩm lâu dài.

Về phía du khách, sự đón nhận đối với tour Tiếng chuông Trấn Vũ là biểu hiện rõ nét cho xu hướng tiêu dùng du lịch mới tại đô thị lớn. Xu hướng này hướng về giá trị chiều sâu, tính bản địa và trải nghiệm độc bản. Khác với trước đây khi khách du lịch nội địa chủ yếu tìm đến Hà Nội để ăn uống, chụp ảnh và nghỉ ngắn, hiện nay nhóm khách trẻ có xu hướng ưu tiên những tour có yếu tố văn hóa, kể chuyện và tương tác trực tiếp. Các nền tảng đánh giá du lịch như TripAdvisor, Google Reviews hay diễn đàn du lịch cộng đồng cho thấy lượt tìm kiếm và quan tâm đến từ khóa night tour Hanoi tăng trưởng rõ rệt sau mỗi lần ra mắt sản phẩm mới. Với lượng du khách quốc tế quay trở lại Hà Nội đạt hơn 3 triệu 2 trăm nghìn lượt trong năm 2024, trong đó có 70 phần trăm chọn lưu trú trên 2 đêm, việc phát triển tour đêm như một dòng sản phẩm định vị cao cấp là chiến lược có cơ sở thị trường vững chắc.

Mặt khác, đền Quán Thánh vốn là điểm đến quen thuộc nhưng ít có khả năng giữ chân du khách do không gian tĩnh tại và khung giờ giới hạn. Việc triển khai tour đêm đã tạo ra sự tái định vị hiệu quả về chức năng trải nghiệm, góp phần phá vỡ giới hạn thời gian và không gian của điểm di tích. Không còn là nơi chỉ ghé qua ban ngày rồi rời đi trong vài phút, đền Quán Thánh giờ đây trở thành một điểm dừng mang tính hành trình, có chiều sâu nội dung và cảm xúc, tương thích với thị hiếu du lịch khám phá văn hóa đang lên.

Xét trong bối cảnh toàn ngành, sự kiện ra mắt tour đêm Tiếng chuông Trấn Vũ nằm trong chuỗi nỗ lực đổi mới sản phẩm, đa dạng hóa trải nghiệm đô thị để phục hồi du lịch Thủ đô sau giai đoạn ảnh hưởng bởi đại dịch. Bên cạnh các sản phẩm du lịch xanh và du lịch cộng đồng vùng ven, Hà Nội đang định hình rõ nét một phân khúc du lịch đô thị chiều sâu kết hợp giữa di sản vật thể, phi vật thể và nghệ thuật trình diễn hiện đại. Những chương trình như Giải mã Hoàng thành Thăng Long, Đêm linh thiêng sáng ngời tinh thần Việt hay nay là Tiếng chuông Trấn Vũ đều phản ánh quyết tâm chuyển hóa tiềm năng thành giá trị thực tiễn, không chỉ nhằm phục vụ mục tiêu kinh tế mà còn khơi dậy niềm tự hào và nhận thức bảo tồn văn hóa trong cộng đồng.

Thách thức còn lại là tính liên kết vùng và khả năng nhân rộng. Trong khi Hà Nội có đủ tài nguyên văn hóa để phát triển ít nhất 10 sản phẩm du lịch đêm đặc thù, thì việc thiếu quy hoạch tổng thể, thiếu nhân lực có chiều sâu và truyền thông đồng bộ vẫn là rào cản. Ngoài ra, việc phân khúc hóa rõ ràng đối tượng khách từ khách học thuật, khách quốc tế đến khách trẻ nội địa cũng cần được hoạch định chiến lược bài bản để tránh tình trạng dàn trải hoặc trùng lặp.

Dù còn nhiều điều cần cải thiện, tour đêm tại đền Quán Thánh là một ví dụ điển hình cho thấy khi kết hợp đúng giữa di sản, sáng tạo, công nghệ và chiến lược thị trường, một không gian tưởng chừng đã cũ kỹ vẫn có thể trở thành trải nghiệm mới mẻ, mang lại giá trị văn hóa sâu sắc và lợi ích kinh tế rõ ràng. Việc Hà Nội tiếp tục kiên định với hướng đi này sẽ không chỉ tạo ra sản phẩm hấp dẫn mà còn góp phần xây dựng một diện mạo du lịch đô thị thông minh, có bản sắc và biết cách chạm đến cảm xúc du khách bằng chính những giá trị ngàn đời đang ngủ yên trong lòng phố cổ.