Mang theo thuốc đúng cách để không bị phạt oan ở sân bay

Khi hành khách bị giữ lại tại cửa an ninh chỉ vì vài vỉ thuốc cảm hay một tuýp thuốc mỡ quen thuộc, câu hỏi thường trực được đặt ra là: phải chuẩn bị như thế nào để mang thuốc lên máy bay đúng quy định nhưng không rườm rà? Câu trả lời không nằm trong một dòng quy định khô khan nào, mà là tổng hợp từ trải nghiệm của hàng ngàn người từng bay trong và ngoài nước, cùng với cách vận hành thực tế của các sân bay và hãng hàng không hiện nay.

Một trong những ngộ nhận phổ biến nhất là nghĩ rằng cứ thuốc kê đơn là được phép mang lên máy bay không cần giải trình. Thực tế, ngay cả khi có đơn thuốc rõ ràng, nếu thuốc được đựng trong lọ không nhãn mác hoặc chứa trong túi zip không rõ nguồn gốc, hành khách vẫn có thể bị yêu cầu kiểm tra kỹ. Điều này xảy ra thường xuyên tại các sân bay quốc tế lớn như Changi hay Incheon, nơi mà quy trình kiểm tra an ninh được thực hiện một cách khắt khe nhưng chuẩn mực.

Cách mang thuốc an toàn và hợp lệ khi đi máy bay không chỉ nằm ở việc có đơn thuốc, mà còn là cách phân loại, đóng gói và trình bày đúng cách. Thuốc nên được giữ nguyên trong bao bì gốc có in rõ tên thuốc, liều lượng và nhà sản xuất. Nếu có toa bác sĩ, nên mang theo bản gốc hoặc bản sao có chữ ký, đặc biệt với các loại thuốc dạng tiêm, thuốc chứa thành phần bị kiểm soát như codein, morphin hoặc các loại thuốc an thần. Một số quốc gia như Nhật Bản, Úc, UAE và Singapore có danh sách thuốc bị cấm nhập khẩu dù chỉ dùng cho cá nhân. Từng có trường hợp hành khách Việt bị tạm giữ vì mang thuốc cảm có chứa pseudoephedrine khi bay đến Tokyo, dù loại thuốc này hoàn toàn hợp pháp ở Việt Nam.

Để tránh những tình huống rắc rối không đáng có, hành khách nên tìm hiểu kỹ danh sách thuốc cấm hoặc bị kiểm soát tại điểm đến. Hầu hết các cơ quan hàng không dân dụng đều công khai thông tin này trên website chính thức. Tuy nhiên, một mẹo ít ai biết là có thể gửi email trực tiếp đến đại sứ quán nước sở tại để được hướng dẫn cụ thể theo từng loại thuốc. Một số du khách từng chia sẻ rằng họ nhận được phản hồi rất chi tiết chỉ sau vài ngày, trong đó thậm chí có đính kèm biểu mẫu khai báo mang thuốc theo hành lý cá nhân.

Đối với thuốc dạng lỏng như siro, dung dịch nhỏ mắt hoặc ống tiêm insulin, việc mang lên cabin cần đặc biệt lưu ý quy định về chất lỏng. Theo thông lệ hàng không quốc tế, các chất lỏng phải được đựng trong chai không quá 100ml và để trong túi zip trong suốt, tổng dung tích không vượt quá 1 lít. Tuy nhiên, nếu thuốc đó là cần thiết cho điều trị cá nhân, hành khách hoàn toàn có thể được miễn giới hạn dung tích, miễn là có giấy tờ y tế chứng minh và trình báo trước khi qua cổng an ninh. Một trường hợp cụ thể từng xảy ra tại sân bay Charles de Gaulle, nơi một hành khách người Việt bị yêu cầu ký biên bản giải trình vì mang theo một chai thuốc ho 150ml không có nhãn gốc, dù anh này khẳng định đó là thuốc Đông y gia truyền.

Điều đặc biệt quan trọng là hãy chia thuốc thành hai phần: một phần mang theo trong hành lý xách tay, một phần để trong hành lý ký gửi. Điều này nhằm giảm thiểu rủi ro nếu một trong hai bị thất lạc hoặc kiểm tra đột xuất. Các loại thuốc cần sử dụng trong suốt chuyến bay như thuốc hen suyễn, thuốc dạ dày, thuốc chống động kinh hoặc insulin nên để trong túi xách tay và dễ dàng lấy ra khi cần. Nên dùng hộp chuyên dụng có nhiều ngăn để sắp xếp thuốc theo liều lượng và thời gian sử dụng trong ngày, điều này không chỉ giúp tiện lợi mà còn chứng minh được tính cá nhân hóa trong sử dụng thuốc, tránh bị hiểu nhầm là mang theo để buôn bán.

Một lỗi khác thường gặp là mang theo thuốc không nhãn bằng vỉ lẻ, túi zip hoặc chia nhỏ trong hộp nhựa không ghi chú. Ở một số quốc gia như Hàn Quốc hoặc New Zealand, đây có thể bị xem là hành vi nghi vấn và dẫn đến việc kiểm tra sâu. Từng có hành khách đi từ Hà Nội đến Auckland bị giữ lại hơn một tiếng chỉ vì mang theo thuốc bổ dạng viên được đựng trong lọ nhựa không tên. Khi kiểm tra, dù đó chỉ là vitamin tổng hợp, hành khách vẫn phải nộp biên bản xác nhận và chờ nhân viên y tế sân bay giám định mới được nhập cảnh.

Với thuốc Đông y hoặc thảo dược, càng cần thận trọng hơn. Nhiều sân bay tại Mỹ, Canada và châu Âu có máy quét sinh học để phát hiện thành phần thảo dược hoặc bột. Nếu bột không có nhãn rõ ràng, không có chứng nhận chất lượng, rất dễ bị giữ lại vì nghi ngờ chứa chất cấm. Thực tế, đã có trường hợp một du khách Việt bay đến Frankfurt bị phạt hành chính vì mang theo bột nghệ nghiền do người nhà gửi. Không có tên nhãn, không có bao bì, không có giấy chứng nhận nguồn gốc, tất cả trở thành bằng chứng khiến nhân viên an ninh nghi ngờ đó là chất hóa học chưa xác định.

Để hạn chế rủi ro, nên ưu tiên mang các loại thuốc dạng viên, gel mềm có nhãn mác rõ ràng từ nhà sản xuất uy tín. Với các loại thuốc tự chế, thuốc Đông y, thảo dược dạng bột, nên mang số lượng vừa phải, ghi chú rõ ràng bằng tiếng Anh và có chứng nhận y tế nếu được. Tránh mang theo dạng túi zip hoặc bao gói thủ công nếu không thực sự cần thiết.

Một số mẹo ít ai chia sẻ nhưng rất hiệu quả là luôn chuẩn bị sẵn một bản liệt kê các loại thuốc mang theo bằng tiếng Anh. Trong bảng đó nên có: tên thuốc, công dụng, liều dùng, và tình trạng bệnh. Nếu có thể, in ra hai bản, một để trong hành lý xách tay, một dán vào túi thuốc trong hành lý ký gửi. Khi bị kiểm tra, chỉ cần đưa bảng đó cùng hộ chiếu, quá trình xác minh sẽ diễn ra nhanh và nhẹ nhàng hơn rất nhiều.

Với những chuyến bay đường dài, đặc biệt là qua các nước trung chuyển như Thổ Nhĩ Kỳ, Qatar hoặc UAE, cần đặc biệt cẩn trọng vì mỗi sân bay có quy trình riêng về kiểm tra thuốc cá nhân. Có người từng chia sẻ kinh nghiệm phải bỏ lại toàn bộ thuốc dạ dày khi quá cảnh tại Doha vì không có đơn thuốc tiếng Anh. Tình huống như vậy không hiếm gặp và thường bị xem nhẹ khi lên kế hoạch bay.

Cũng cần lưu ý rằng, dù được phép mang thuốc lên máy bay nhưng hành khách vẫn không nên sử dụng thuốc có tác dụng mạnh trong lúc bay nếu không có chỉ định y tế rõ ràng. Áp suất thay đổi, nhiệt độ lạnh và không khí loãng trên máy bay có thể khiến cơ thể phản ứng khác so với điều kiện bình thường. Một viên thuốc ngủ quá liều hoặc thuốc giảm đau mạnh có thể khiến hành khách ngất xỉu, choáng váng hoặc gây rối loạn hành vi, dẫn đến tình huống khẩn cấp trên không.

Chuẩn bị mang thuốc khi đi máy bay tưởng là chuyện nhỏ, nhưng nếu chủ quan, rất dễ biến thành rắc rối lớn. Quan trọng nhất không chỉ là đúng quy định mà còn là biết trình bày một cách hợp lý, rõ ràng và lịch sự khi được hỏi. Đôi khi, một ánh nhìn hoài nghi của nhân viên an ninh có thể xua tan bằng một nụ cười cùng cuốn sổ liệt kê thuốc được chuẩn bị gọn gàng.

Du lịch thông minh không chỉ là biết chọn nơi ở, săn vé rẻ hay lịch trình hợp lý. Đó còn là sự kỹ lưỡng trong những chi tiết tưởng chừng nhỏ nhặt nhất như hộp thuốc trong hành lý. Một viên thuốc cảm khi ở nhà là chuyện rất thường, nhưng trên chuyến bay quốc tế, nếu không chuẩn bị đúng cách, nó có thể là lý do khiến bạn bị trễ cả hành trình.