Mất hộ chiếu khi du lịch nước ngoài, phải làm gì đầu tiên?

Giữa một chiều vàng rực rỡ ở Rome, tiếng chuông nhà thờ vang vọng giữa quảng trường Navona, những cây kem gelato tan chảy trong nắng và mọi giác quan như đang được thả lỏng giữa trời Âu. Nhưng chỉ một giây thôi, khi tay chạm vào balo trước ngực và khoảng trống lạnh buốt hiện lên thay vì cuốn hộ chiếu quen thuộc thì nắng trời cũng hóa thành băng. Một cảm giác trống rỗng len lỏi vào từng lọn tóc, rồi lan dần xuống tim, đến mức chân bước không nổi. Mất hộ chiếu ở nước ngoài không chỉ là mất một cuốn sổ nhỏ, mà như thể mất luôn quyền công dân trong vài khoảnh khắc ngắn ngủi.

Không ai muốn điều đó xảy ra, nhưng nếu nó xảy ra thật và tin đi, có hàng nghìn người mỗi năm rơi vào tình cảnh ấy thì điều quan trọng nhất là đừng để nỗi hoảng loạn làm chủ. Thở một hơi thật sâu, xoa xoa trán, rồi bắt đầu kích hoạt “chế độ sinh tồn du lịch”.

Việc đầu tiên cần làm là kiểm tra lại lần cuối tất cả các túi, ngăn, vali, túi phụ, cả những nơi không ngờ tới như… túi áo khoác của người đi cùng. Có không ít người từng “mất” hộ chiếu chỉ vì nhét đại vào túi jacket, rồi đến tận khi sắp khóc trước cảnh sát mới phát hiện ra nó nằm ngủ im re ở một góc áo lông.

Nếu vẫn không thấy tăm hơi hộ chiếu đâu, thì điểm đến tiếp theo không phải là khách sạn để nằm khóc mà là trụ sở cảnh sát địa phương gần nhất. Tại đây, bạn cần trình báo mất hộ chiếu và nhận được biên bản xác nhận, đây là chiếc “giấy phép” đầu tiên để bắt đầu mọi thủ tục sau đó. Nên nhớ, đừng nói dối kiểu “bị móc túi” nếu không có bằng chứng, vì một vài nơi sẽ điều tra hoặc làm khó bạn không cần thiết. Thành thật, rõ ràng, và càng cụ thể càng tốt. Nếu có thể, hãy nhớ tên nơi cuối cùng nhìn thấy hộ chiếu và giờ giấc tương đối.

Tiếp theo, hãy tìm cách liên hệ ngay với Đại sứ quán hoặc Lãnh sự quán Việt Nam tại nước bạn đang ở. Mỗi nước thường chỉ có 1 Đại sứ quán nhưng có thể có vài Lãnh sự, và bạn có thể tra địa chỉ trên website chính thức của Bộ Ngoại giao. Gọi điện, email, hoặc nếu gần thì đến trực tiếp càng tốt. Lúc này, thứ bạn cần không phải là một “hộ chiếu mới” mà là giấy thông hành, tấm vé tạm thời giúp bạn được phép rời khỏi nước sở tại và trở về nước an toàn. Và để làm được điều đó, bạn cần có:

- Biên bản xác nhận mất hộ chiếu của cảnh sát (đã nêu trên).
- Ảnh thẻ (nên mang sẵn từ Việt Nam, loại chuẩn quốc tế nền trắng, vì đi tìm tiệm chụp ảnh ở nước ngoài không vui chút nào).
- Vé máy bay khứ hồi hoặc thông tin chuyến bay bạn định về.
- Một bản scan hộ chiếu cũ nếu có (nên lưu trên email hoặc drive từ trước chuyến đi, vì giờ mới lo thì hơi muộn).
- Giấy tờ tùy thân còn lại (CMND/CCCD bản scan, bằng lái quốc tế, thẻ ngân hàng có tên…).

Tip nhỏ mà hữu dụng bất ngờ: in ra một bản photocopy hộ chiếu và dán trong vali, túi xách. Nếu bạn bị mất cả điện thoại và hộ chiếu, kịch bản “combo đau thương” thì ít ra vẫn còn giấy tờ để nhận diện ban đầu.

Trong thời gian chờ cấp giấy thông hành, đừng đóng băng mọi hoạt động. Nếu còn vài ngày ở lại, hãy giữ vững tinh thần và lên kế hoạch lại những gì có thể khám phá trong thời gian còn lại. Đừng để sự cố làm bạn đánh mất cả chuyến đi. Biết đâu chính từ biến cố này, bạn lại có một câu chuyện hay để kể, một bài học khó quên, và một lòng biết ơn sâu sắc với những điều nhỏ bé thường bị bỏ quên như… một cuốn sổ bìa xanh.

Có những trường hợp hy hữu, như hộ chiếu rơi mà có người tốt nhặt được rồi đem đến đồn cảnh sát. Vậy nên đừng ngại nhờ khách sạn thông báo với lễ tân, để lại số điện thoại, hoặc đăng tin lên các nhóm cộng đồng du lịch (đặc biệt là trên Facebook, rất nhiều người từng may mắn nhờ cộng đồng mạng giúp tìm lại đồ thất lạc). Sức mạnh của cộng đồng không bao giờ là chuyện nhỏ.

Một mẹo nhỏ khác nhưng đáng giá ngàn vàng là luôn mang theo hai loại giấy tờ tùy thân khác nhau, hoặc đi cùng người thân có giấy tờ đầy đủ. Trong một số tình huống nhất định, bạn có thể chứng minh được thân phận qua việc người đi cùng xác nhận. Và cũng đừng quên: luôn mua bảo hiểm du lịch trước mỗi hành trình. Một vài gói bảo hiểm có hỗ trợ chi phí cho sự cố mất hộ chiếu hoặc chi phí đi lại bổ sung do trễ chuyến bay vì thủ tục pháp lý.

Khi mọi thứ đã đâu vào đấy, giấy thông hành trong tay, vé máy bay trên điện thoại và nụ cười nhẹ trên môi, khoảnh khắc ấy sẽ in rất sâu vào bộ nhớ của mỗi tín đồ du lịch. Đó là lúc bạn hiểu ra rằng, đi không chỉ để đến, mà còn để học cách bình tĩnh giữa biến cố, trưởng thành qua từng chuyện tưởng nhỏ mà không hề nhỏ.

Và khi đã về lại nhà, việc đầu tiên cần làm không phải là post ảnh lên Instagram, mà là xin lại hộ chiếu mới tại Cục Quản lý Xuất nhập cảnh. Bạn cần mang theo giấy xác nhận mất hộ chiếu ở nước ngoài, hộ chiếu tạm đã dùng để về nước, CCCD và đơn xin cấp lại. Một vài tuần sau, bạn lại có một cuốn hộ chiếu mới tinh để tiếp tục hành trình. Và lần này, có lẽ bạn sẽ cất nó ở nơi an toàn hơn, giữ nó sát bên hơn, như giữ một niềm tin đã hồi sinh từ cơn bão nhỏ của hành trình.

Bởi vì du lịch là vậy, không phải lúc nào cũng suôn sẻ, nhưng chính những va vấp mới làm cho chuyến đi thêm đáng nhớ. Nếu đã từng đứng giữa sân bay xa lạ, tim đập loạn vì mất hộ chiếu, rồi vẫn cười được sau tất cả, thì xin chúc mừng: bạn đã thực sự trở thành một lữ khách đúng nghĩa. Và biết đâu, bài viết này sẽ là tấm bản đồ nhỏ giúp ai đó, một ngày nào đó, tìm lại chính mình giữa những ngày bối rối nhất của một cuộc hành trình.