Cát Bà có gì lạ mà khiến người ta nhớ mãi?

Vịnh Bắc Bộ, nơi mặt trời vẽ nên những dải lụa vàng trên mặt nước, có một hòn đảo như bước ra từ một giấc mơ chưa kể. Không rộng lớn như Hạ Long, không lộng lẫy như Đà Nẵng, Đảo Cát Bà hiện lên như một bức tranh thủy mặc được vẽ bằng gam màu của đá, rừng và biển. Một nơi mà thiên nhiên chưa kịp đánh thức toàn bộ tiềm năng, vẫn còn nguyên nét hoang sơ, tĩnh lặng như đang thì thầm với những kẻ lữ hành lắng nghe bằng cả trái tim.

Biển ở Cát Bà không mang vẻ kiêu sa rực rỡ, mà dịu dàng như một lời hát ru của đất trời. Sóng vỗ miên man vào những vách đá vôi cổ kính, nơi thời gian dường như đã dừng lại để tạo nên từng đường gân, từng khe rãnh như vết tích của ký ức hàng triệu năm. Gió biển nơi đây không chỉ là một luồng không khí, mà là một làn hương mặn mòi trộn lẫn vị nắng, mùi cỏ rừng và cả chút dư vị thâm trầm của đá núi. Trong khoảnh khắc ấy, Cát Bà khiến người ta có cảm giác như đang thở cùng nhịp với tự nhiên, như được trở về một phần nguyên thủy nào đó của chính mình.

Ẩn mình trong lòng đại dương xanh thẳm, Cát Bà là hòn đảo lớn nhất trong quần thể 367 hòn đảo thuộc quần đảo Cát Bà, thuộc thành phố Hải Phòng. Nơi đây không chỉ là điểm tựa của những vách núi đá vôi dựng đứng, mà còn là nơi hội tụ của rừng nguyên sinh, của hệ sinh thái biển đa dạng và những bí mật văn hóa được chôn giấu sau từng ngọn núi, từng bãi cát. Với hơn 3.000 loài sinh vật, trong đó có những cái tên hiếm hoi như voọc đầu trắng - loài linh trưởng chỉ còn khoảng vài trăm cá thể trên toàn thế giới, Cát Bà như một kho báu sinh học được thiên nhiên cất giấu giữa đại dương bao la.

Không ít người khi đến đây đã tự hỏi: Vì sao đảo lại mang tên Cát Bà, một cái tên dịu dàng và đầy nữ tính đến vậy? Truyền thuyết xưa kể lại rằng, trong thời loạn lạc, ba người phụ nữ bị giết hại oan uổng, thi thể của họ trôi dạt vào ba bãi biển khác nhau trên đảo. Người dân lập đền thờ để tưởng nhớ họ, từ đó cái tên Cát Bà, "Đảo của những người phụ nữ" được hình thành như một lời tri ân lặng lẽ gửi đến quá khứ. Và đối diện với Cát Bà, cách không xa là Cát Ông, nơi được cho là chốn yên nghỉ của ba người chồng đã ra khơi mà không trở về. Một cặp đôi địa danh như viết nên bản tình ca buồn, ẩn giấu những giai thoại chưa từng ngủ yên giữa sóng nước.

Trên hành trình khám phá đảo, Vườn quốc gia Cát Bà là một điểm dừng không thể thiếu. Bước chân vào khu rừng nguyên sinh ấy, là như thể đi xuyên qua một thế giới khác, nơi mà từng chiếc lá, từng nhành rêu cũng kể chuyện. Âm thanh của rừng không chỉ là tiếng chim gọi nhau, mà còn là tiếng thì thầm của gió xuyên qua những tầng cây, tiếng khẽ khàng của từng giọt sương rơi trên lá. Những con đường mòn lắt léo đưa du khách qua những đỉnh núi thấp, dẫn đến các hang động kỳ bí như hang Trung Trang, nơi từng là bệnh viện dã chiến giữa rừng thời chiến tranh. Những bức tường đá ẩm lạnh vẫn còn lưu giữ vết tích của một thời đau thương và bất khuất.

Dưới chân đảo, vịnh Lan Hạ lặng lẽ trải mình như một chiếc gương thiên nhiên khổng lồ. Không ồn ào như vịnh Hạ Long, Lan Hạ là một bí mật được giữ gìn bởi hàng trăm hòn đảo đá vôi phủ rêu xanh, như những chiếc mũ rơm của người ngư dân úp ngược giữa làn nước trong vắt. Mỗi lần chèo kayak xuyên qua những vòm đá hay thả mình trôi giữa lòng vịnh, là một lần được rũ bỏ mọi ồn ào phố thị, để trở về với bản ngã thuần khiết nhất của tâm hồn. Nơi ấy, ánh nắng lấp lánh trên mặt nước như những sợi tơ trời rơi xuống trần gian.

Mỗi bước chân trên Cát Bà đều mang lại một trải nghiệm riêng. Đó có thể là tiếng cười trong veo của trẻ con trên bãi tắm Cát Cò vào một buổi sáng nắng đẹp. Là ánh mắt ngơ ngác của khách phương xa khi lần đầu leo lên pháo đài Thần Công, nơi có thể phóng tầm mắt bao quát cả vùng biển rộng lớn, nơi từng là chốt phòng thủ chiến lược thời kháng chiến. Là khoảnh khắc chiều buông, khi mặt trời tan vào mặt biển và người ta lặng nhìn mà quên cả chụp ảnh, vì biết chẳng khung hình nào đủ sức chứa vẻ đẹp ấy.

Đến với Cát Bà, thời gian cũng như trôi chậm hơn. Khoảng từ tháng 3 đến tháng 5 và tháng 9 đến tháng 11 là thời điểm lý tưởng để ghé thăm, khi trời trong, biển êm, và nắng không quá gắt. Những ngày hè rực lửa cũng có thể là một lựa chọn hấp dẫn cho ai yêu sự nhộn nhịp, nhưng mùa thu mới là lúc đảo trở nên dịu dàng nhất, như một cô gái vừa tỉnh giấc sau giấc ngủ dài.

Việc di chuyển đến Cát Bà giờ đây đã tiện lợi hơn nhiều. Từ Hà Nội, chỉ cần vài giờ đi xe đến Hải Phòng, rồi từ bến Gót đi phà hoặc cầu vượt biển đến trung tâm đảo. Hành trình không còn vất vả như trước, nhưng vẫn đủ độ thử thách để khiến người ta trân trọng từng khoảnh khắc đặt chân lên mảnh đất này. Một chuyến đi đến Cát Bà không cần vội vã như cách thiên nhiên nơi đây mời gọi người ta sống chậm lại, thở sâu hơn, và cảm nhận nhiều hơn.

Ẩm thực nơi đảo mang vị biển thấm đẫm trong từng món ăn. Tu hài, loài nhuyễn thể chỉ sinh sống trong môi trường nước biển sạch là một món nên thử không chỉ vì hương vị mà còn bởi sự hiếm hoi. Những con bề bề ngọt chắc, cá song tươi rói, mực một nắng thơm lừng… tất cả như gói trọn tinh túy của đại dương trong từng bữa ăn. Và đôi khi, một tô bánh đa cua nóng hổi giữa gió biển chiều cũng đủ khiến lòng ấm lại sau một ngày rong ruổi.

Có một sự thật thú vị ít ai biết: Trong khu rừng của Vườn quốc gia Cát Bà còn tồn tại một loài cây có khả năng... "đổi màu" tùy theo độ ẩm không khí, một hiện tượng sinh học hiếm gặp mà các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu. Cũng ở đảo này, có một loài rắn biển được người dân gọi vui là “rắn hai đầu” vì có chiếc đuôi đặc biệt giống đầu rắn, thường xuyên xuất hiện sau mưa lớn. Và nếu thức dậy thật sớm vào những ngày trời trong, có thể bắt gặp một hiện tượng lạ kỳ gọi là "hơi sương ngược", khi sương mù từ mặt biển bốc lên, nhẹ nhàng ôm lấy các đảo đá như một lớp voan cưới của nàng tiên cá đang ngủ.

Một câu nói được khắc vào bảng gỗ trên đường mòn gần hang Quân Y từng khiến nhiều người dừng lại rất lâu: "Ở đây, chỉ có gió và ký ức là không bao giờ lặng im." Có lẽ chính điều đó đã làm nên sức hút khó lý giải của Cát Bà, một nơi không cần quá nhiều lời giới thiệu, vì chỉ cần một lần đặt chân đến, trái tim đã kịp lưu giữ nó như một mảnh ký ức đẹp đẽ nhất.

Cát Bà không phải là một nơi để đến rồi đi. Nó là một khoảng trời để lưu lại trong tim, là một nơi mà bất kỳ ai cũng sẽ tìm thấy một phần của mình, nơi bình yên chưa bao giờ bị lãng quên.

Một ngày sống giữa rừng và biển, bằng tất cả giác quan là đủ để xoa dịu cả tháng ngày bận rộn.

Và khi mặt trời lặn xuống sau những dãy núi đá vôi, Cát Bà khép lại một ngày bằng bản nhạc của sóng và gió, để rồi mở ra trong lòng người một nỗi nhớ chẳng thể gọi tên.