Hồ Kẻ Gỗ và khúc hát xanh giữa rừng núi Hà Tĩnh

Hồ Kẻ Gỗ mở ra như một dải lụa xanh vắt ngang miền trung du Hà Tĩnh, nơi trời và đất giao hoà trong một bức tranh thủy mặc, yên ả đến lặng người. Khi ánh nắng đầu ngày rọi xuống, mặt hồ long lanh như một tấm gương soi thấu cả rừng già trập trùng. Trong tiếng chim rừng rộn rã và mùi cỏ non phả lên từ lớp đất ẩm, nơi đây không chỉ là một thắng cảnh mà là không gian để ký ức và cảm xúc đan xen, để con người thôi vội vã và lặng nghe những câu chuyện được kể bằng làn gió và mặt nước.

Nằm cách trung tâm thành phố Hà Tĩnh khoảng hai mươi cây số về phía tây nam, hồ Kẻ Gỗ là một công trình thủy lợi vĩ đại được xây dựng từ cuối những năm bảy mươi. Nhưng có lẽ thiên nhiên đã quá ưu ái cho nơi này khi đổ vào lòng hồ cả một vùng sinh thái nguyên sơ hiếm có, khiến công trình kỹ thuật bỗng trở thành tuyệt tác cảnh quan. Dung tích hơn ba trăm năm mươi triệu mét khối nước chẳng những nuôi dưỡng những cánh đồng dưới xuôi, mà còn giữ lại trên mặt hồ sắc xanh kỳ ảo của mây trời lẫn sắc thẳm sâu của đại ngàn.

Buổi sáng ở Kẻ Gỗ giống như một lớp sương mỏng phủ trên những điều chưa kịp kể. Từ rừng cây bạt ngàn tỏa xuống làn gió ẩm mang theo hương lá mục và hoa dại. Tiếng chim hót vang vọng từ triền núi bên kia như gọi nhau bay về phía ánh sáng. Mặt hồ lúc ấy phẳng lặng đến mức từng giọt sương rơi cũng trở nên rõ ràng, như những nhịp thở của đất trời vừa thức giấc. Ở đây, từng khoảnh khắc đều xứng đáng là một bức ảnh chưa cần chỉnh màu. Một nơi chỉ cần đứng im là có thể thấy cả một thế giới đang vận động dịu dàng trong cõi lặng.

Ít ai biết rằng vùng đất nên thơ này từng là một chiến trường ác liệt trong kháng chiến chống Mỹ. Sân bay dã chiến Libi từng được đặt tại đây, nơi từng đón và tiễn những chuyến bay không số trong những trận chiến quyết liệt giữa rừng sâu. Ngày nay, dấu vết sân bay đã lặng lẽ biến mất dưới lớp cây rừng dày đặc, chỉ còn lại những tảng bê tông rêu phong nằm im như những mảnh ký ức rỉ máu, nhắc nhớ một thời chưa xa lắm mà đã nhuốm màu huyền thoại.

Đi sâu thêm vào vùng bảo tồn, nơi rừng đặc dụng Kẻ Gỗ hiện lên như một bản hòa ca sinh học, là không gian sinh tồn của hàng trăm loài động thực vật quý hiếm, trong đó có loài vọoc Hà Tĩnh vốn đứng bên bờ tuyệt chủng. Những cánh rừng tự nhiên nối liền qua ba huyện, trải dài trên hàng ngàn hecta đất rừng nguyên sinh như một lớp áo xanh bất tận chở che sự sống. Có một sự thật ít người biết, rằng chỉ cần im lặng đủ lâu, có thể nghe thấy tiếng lá rơi chạm mặt nước, và nếu may mắn, còn có thể bắt gặp dấu chân lặng lẽ của một cá thể vọoc trắng giữa lối mòn phủ đầy dương xỉ.

Trên một ngọn đồi thấp bên bờ hồ, đền thờ cố Tổng Bí thư Lê Duẩn hiện lên giản dị nhưng đầy uy nghiêm. Nằm cách lòng hồ không xa, ngôi đền không chỉ là nơi tưởng niệm một người con kiệt xuất của đất nước mà còn là điểm kết nối giữa thiên nhiên và lịch sử, giữa con người hôm nay với những giá trị đã từng đổi bằng máu và niềm tin. Từ sân đền nhìn xuống, hồ nước xanh in bóng trời và núi như một lời khẳng định dịu dàng rằng: sự sống luôn tiếp nối bằng những điều bình dị nhất.

Không chỉ có cảnh sắc nên thơ và chiều sâu lịch sử, hồ Kẻ Gỗ còn là điểm hẹn của những hành trình sống chậm. Nơi đây không có tiếng còi xe, không có sự chen lấn thường thấy ở những điểm du lịch nổi tiếng. Chỉ có tiếng gió đập nhẹ vào mái lều, tiếng nước vỗ bờ lạo xạo và những buổi chiều thảnh thơi ngồi câu cá khi nắng vừa nghiêng. Cây cầu dẫn vào đền thờ với dáng hình cong như một nét vẽ mềm mại trên nền xanh ngọc của hồ cũng là điểm check-in được nhiều người yêu thích. Mỗi bước chân trên cầu là một lát cắt của sự thanh tịnh, như thể đi giữa hiện tại nhưng bước vào một không gian tâm linh rất xa.

Mùa lý tưởng nhất để ghé thăm hồ Kẻ Gỗ là từ tháng tư đến tháng mười. Khi trời đã tạnh mưa, nắng lên vừa đủ để đánh thức những mảng rừng ngủ quên, và nước hồ trong đến mức có thể nhìn thấy cả từng đàn cá nhỏ lượn dưới lớp mặt gợn sóng. Những ngày đầu hè, nơi đây như một khoảng lặng mát lành cho tâm trí. Đường vào hồ không khó, từ thành phố Hà Tĩnh, theo quốc lộ 1A về hướng Cẩm Xuyên rồi rẽ về phía tây, chỉ cần một giờ xe máy là đã đến. Dọc đường đi, từng hàng phi lao thẳng tắp, từng mái nhà thấp thoáng giữa ruộng đồng như những nét vẽ thôn dã dẫn lối vào rừng.

Nếu dừng chân lâu hơn, có thể tìm đến những quán nhỏ quanh vùng để thử các món đặc sản địa phương như gà đồi nướng muối, cá chép nấu dưa hay canh rau sắn ngọt thanh. Mỗi món ăn ở đây như mang cả chất đất và tình người xứ Nghệ, mộc mạc mà khó quên. Nhưng cũng nên nhớ, không nên để lại bất kỳ dấu vết nào nơi đây. Một nhành cây gãy, một chiếc túi nilon bỏ quên cũng là sự lạc nhịp với nhịp sống dịu dàng của núi rừng.

Hồ Kẻ Gỗ không chỉ là nơi để nhìn, mà còn là nơi để lắng. Không ồn ào như nhiều điểm đến khác, nơi đây cho con người cơ hội đối thoại với chính mình, bằng cách tách ra khỏi những nhịp sống hiện đại và để thiên nhiên làm dịu lại những vết xước vô hình. Có người đã viết trên bức tường đá gần hồ: “Chỉ khi lặng im trước thiên nhiên, mới nghe được tiếng lòng mình.” Câu chữ ấy như một dòng chú thích đầy chất Instagram, vừa đủ để ai đó đọc rồi mang theo.

Rất ít người biết rằng dưới lòng hồ mênh mông từng là làng mạc, ruộng vườn, là nơi của những hồi ức cũ. Khi xây dựng hồ, hàng trăm hộ dân đã di dời, để lại cả một vùng văn hóa làng quê ngập dưới mặt nước. Thỉnh thoảng khi mực nước xuống thấp, người ta lại thấy lộ ra những vết tích mờ ảo của cột nhà cũ, nền đá xưa như những hồn làng vẫn chưa ngủ yên. Không phải ngẫu nhiên mà người dân địa phương gọi hồ là “mắt rừng”, bởi nơi đây lưu giữ cả ký ức, lịch sử và linh hồn của vùng đất này.

Trời về chiều, hồ Kẻ Gỗ như khoác lên mình một lớp áo khác. Mặt nước ngả sang màu hổ phách, những đám mây dập dềnh trôi qua những đỉnh núi phía xa. Có điều gì đó rất cổ tích trong khoảnh khắc ấy, khi cả vùng không gian như ngừng thở để chờ một điều gì sắp được viết nên bằng ánh hoàng hôn. Nếu ai từng đi một vòng quanh hồ vào lúc chiều muộn, hẳn sẽ không thể quên ánh nắng cuối ngày in lên bề mặt lặng như tấm thảm ánh kim, và bóng những tán rừng đổ dài như chạm vào lòng.

Hồ Kẻ Gỗ không hẳn là nơi để đi qua, mà là nơi để lưu lại. Không phải vì có quá nhiều điều để làm, mà vì có quá nhiều điều để cảm. Đó là nơi cho những ngày muốn rời xa phố thị, nơi để lặng nghe tiếng gọi từ thiên nhiên, nơi để hiểu rằng giữa những chênh vênh của cuộc sống hiện đại, con người vẫn luôn cần một chốn để trở về, dù chỉ là trong chốc lát.

Và có thể khi rời khỏi nơi ấy, người ta không mang theo gì ngoài một hơi thở dài rất nhẹ, nhưng đủ để cả tâm hồn thấy nhẹ nhàng như chiếc lá trôi trên mặt hồ. Một nơi mà chỉ cần đến một lần, cũng đủ để lòng mong nhớ mãi về sau.