Núi Chúa và bản giao hưởng của sự sống nguyên sinh

Giữa miền đất gió cát Ninh Thuận, nơi mà nắng như được ướp trong từng hạt cát, có một dải xanh nguyên sinh vẫn lặng lẽ tồn tại như một vết son rực rỡ giữa vùng đất cằn. Đó là Vườn quốc gia Núi Chúa, nơi biển và rừng không đối lập, mà quấn quýt lấy nhau như hai nửa của một linh hồn hoang dã. Một nơi mà thời gian chậm lại, nhịp thở của tự nhiên vang lên trong từng phiến đá, tán cây và làn nước biển trong veo đến mức tưởng như có thể chạm tay vào đáy.

Từ xa nhìn lại, Núi Chúa như một vầng trán khổng lồ của miền Trung, ngẩng cao giữa nền trời xanh thẳm. Địa danh này không chỉ là tên gọi của một ngọn núi, mà là cả một hệ sinh thái kỳ lạ, độc đáo bậc nhất Việt Nam. Tựa như một ốc đảo giữa lòng khô hạn, nơi đây là khu rừng khô hạn duy nhất được ghi nhận ở Đông Nam Á, nơi mưa hiếm hoi nhưng sự sống thì chưa bao giờ vắng bóng. Có hơn 1.500 loài thực vật, gần 800 loài động vật đang cùng sinh tồn nơi đất đá cằn cỗi, trong đó nhiều cái tên như rùa biển, voọc chà vá chân đen, hay loài cây quý hiếm chỉ mọc trên sườn núi nắng cháy, vẫn kiêu hãnh bám trụ như chính vùng đất này.

Nhưng Núi Chúa không phô trương. Cảnh vật ở đây đẹp theo kiểu ít lời. Không ồn ào rực rỡ, không đèn màu sân khấu, nơi này hấp dẫn bởi sự thô mộc, như một tấm lụa nhuộm nắng, sần sùi nhưng không kém phần quyến rũ. Dọc đường dẫn vào khu vực, gió mang theo vị mặn của biển và cái khô hanh của đá, quyện lại thành một mùi hương rất riêng, hương của thời gian, của khát vọng sống và bền bỉ.

Ở lưng chừng dãy núi, Hang Rái hiện ra như một vết cắt lấp lánh giữa những vách đá tai mèo sắc nhọn. Nơi đó, mỗi bình minh là một buổi biểu diễn ánh sáng kỳ ảo. Rạn san hô cổ hàng triệu năm tuổi, phủ rêu xanh mướt, gặp ánh mặt trời đầu ngày liền trở nên lấp lánh như được dát vàng, phản chiếu mặt nước lung linh kỳ ảo. Không phải ngẫu nhiên mà nhiều người gọi nơi đây là “thác nước trên biển” vì sóng vỗ tràn qua từng phiến đá, đổ xuống dưới như một dòng suối ngược từ trời cao. Chỉ một khoảnh khắc ngồi lặng ở Hang Rái, đã thấy lòng như được gột sạch mọi xô bồ phố thị.

Ít người biết rằng, dưới lòng đất quanh Hang Rái từng phát hiện nhiều hóa thạch cổ đại, dấu tích của một thời biển cả còn tiến sâu vào lục địa. Có cả truyền thuyết kể rằng nơi này là chốn rồng thần yểm bùa để giữ sự sống cho muôn loài, bởi nơi đây, giữa khắc nghiệt, lại là nơi duy nhất nhiều loài rùa biển quý hiếm chọn làm nơi đẻ trứng.

Xa hơn về phía bắc là Công viên đá, một mê cung khổng lồ của những khối granite đủ hình thù kỳ dị, đứng lặng giữa bụi gai và thảm thực vật chịu hạn. Không một bảng hướng dẫn, không hàng rào giới hạn, mọi thứ ở đây vẫn nguyên vẹn như lần đầu thiên nhiên chạm tay tạo tác. Có những khối đá như gương mặt khổng lồ đang suy tư, có phiến như những nấc thang gồ ghề dẫn đến hư không, tạo nên cảm giác siêu thực như đang lạc vào một hành tinh chưa đặt tên.

Nếu có một nơi nào hội tụ đủ cả biển và rừng, cả lặng lẽ và dữ dội, thì đó chính là Vĩnh Hy. Nằm trong lòng Vườn quốc gia, vịnh biển này như một món quà lặng lẽ mà thiên nhiên ban tặng cho Ninh Thuận. Mặt nước xanh như dải lụa được là ủi giữa lòng núi, thuyền bè rải rác như nét vẽ thong dong. Dưới làn nước ấy là hệ san hô rực rỡ, nơi cá đàn bơi lượn như múa hát trong một đại vũ hội không khán giả. “Đặt tay xuống mặt nước, thấy cả một thế giới đang thở”, người ta thường truyền nhau như thế, khi nói về trải nghiệm chèo kayak hay lặn biển ở Vĩnh Hy.

Khi ánh nắng cuối cùng rút lui sau đỉnh núi, một âm bản của hoàng hôn lan dần trên mặt biển, mang theo cái chùng chình của thời gian đang lặng lẽ trôi. Những ai yêu leo núi có thể chọn hành trình chinh phục đỉnh cao nhất của khu vực đỉnh Núi Chúa, cao hơn 1.000 mét. Đó không chỉ là một cuộc leo núi, mà là hành trình đi ngược lại nhịp sống hiện đại. Những tán cây thấp lè tè, đất đá khô cằn, những dòng suối len lỏi và thảm thực vật biến đổi theo độ cao, tất cả như thử thách lòng kiên nhẫn, để rồi ở đỉnh cao, không khí mát lành vỗ vào mặt như phần thưởng xứng đáng. Từ nơi đó có thể nhìn thấy trọn vẹn vịnh biển phía dưới, nơi núi rừng trùm lên đại dương như một tấm chăn xanh khổng lồ.

Vào khoảng tháng 3 đến tháng 9, nơi này đón những đoàn khách đầu tiên của mùa khô. Đó là thời điểm thích hợp nhất để len lỏi qua rừng, đợi bình minh ở Hang Rái hay thả mình trong làn nước trong xanh của Vĩnh Hy. Các chuyến bay đến sân bay Cam Ranh, từ đó di chuyển bằng ô tô về Phan Rang - Tháp Chàm, rồi theo cung đường ven biển DT702, sẽ đưa bước chân lữ hành chạm đến miền đất này. Nếu có đủ thời gian, hãy để bản thân đi chậm một chút, chọn những đoạn đường uốn lượn sát biển để cảm nhận rõ hơn từng cú xoáy của gió, từng nhịp thở của sóng.

Ẩm thực Ninh Thuận cũng như cảnh sắc Núi Chúa, đậm đà, ít nói nhưng lưu luyến. Những chiếc bánh căn vàng ruộm, bánh xèo thơm nức hay món mực một nắng nướng than hồng, đều mang cái chất chân thật của miền đất nắng gió. Và còn có rượu nho, thứ rượu làm từ quả của sa mạc, chát nhẹ nhưng thơm, uống một lần là nhớ mãi. Thú vị hơn nữa, nơi đây từng được người Chăm cổ xem là vùng đất thiêng, có thể cảm hóa khí hậu khắc nghiệt bằng lòng kiên định. Dấu tích văn hóa Chăm vẫn còn lẩn khuất đâu đó, trong ngôn ngữ, trong mái nhà, trong cách người bản địa gói ghém hương vị vào từng món ăn.

Núi Chúa là nơi duy nhất ở Việt Nam có đến ba kiểu khí hậu đặc trưng cùng tồn tại trên một không gian không quá rộng, khí hậu khô hạn kiểu bán sa mạc, khí hậu gió mùa cận xích đạo, và khí hậu đại dương. Chính điều này giúp hệ sinh thái tại đây cực kỳ đa dạng, từ rừng khô gai bụi đến rừng xanh ẩm thấp và cả vùng san hô biển rực rỡ. Một điều đặc biệt khác, rùa biển về đẻ trứng ở Núi Chúa theo đúng lịch âm mỗi năm, không lệch ngày, khiến người dân nơi đây tin rằng chúng có “la bàn sinh học” thần kỳ.

Giữa muôn vạn điểm đến được trang hoàng lộng lẫy, Núi Chúa chọn cho mình một lối đi riêng, mộc mạc, sâu lắng và có phần khép kín. Nhưng cũng chính vì thế mà nơi này gìn giữ được cái chất hoang sơ hiếm có. Những ai từng đặt chân đến đều mang theo trong lòng một mảnh rừng, một vệt nắng, một lần im lặng rất đầy. Đó không phải là nơi để đi qua, mà là nơi để quay lại, không nhất thiết bằng đôi chân, đôi khi chỉ là trong giấc mơ cần một chút an yên.

“Giữa cơn khát hiện đại, có một nơi vẫn đủ lặng để giọt nước thời gian nhỏ xuống, vang lên tiếng ngân của thiên nhiên”, có lẽ đó chính là Núi Chúa. Và có thể, ai đó sẽ cần một nơi như vậy, để lặng lẽ bắt đầu lại chính mình. Bạn thì sao?