Cách chọn giày dép khi trekking đường dài để không đau chân

Giày không chỉ là vật dụng để đi mà là người bạn đồng hành quyết định phần lớn trải nghiệm trên mọi cung đường trekking. Trong khi đôi chân phải chịu toàn bộ trọng lượng cơ thể suốt hàng chục cây số, một lựa chọn sai có thể khiến cả hành trình biến thành cuộc tra tấn. Điều này không mới nhưng vẫn là lỗi phổ biến nhất của người mới đi trekking. Chọn sai một đôi giày, vết phồng rộp tưởng nhỏ có thể khiến cả chuyến đi phải rút ngắn. Thậm chí đã có người phải bỏ dở hành trình chỉ vì mũi giày cứng quá hoặc đế quá trơn.

Hiểu rõ mục tiêu chuyến đi là bước đầu tiên không thể bỏ qua. Một cung đường núi đá lởm chởm cần loại giày khác hoàn toàn so với đường đất mềm hoặc cung suối nhiều nước. Lựa chọn giày phù hợp không nằm ở giá tiền mà nằm ở độ tương thích giữa địa hình, thời tiết, và sức bền cá nhân. Có người quen giày cao cổ, có người chỉ hợp giày lửng. Không có công thức chung, nhưng có một loạt nguyên tắc vàng đã được đúc kết từ hàng nghìn chuyến đi thực tế.

Giày nên luôn cao hơn cổ chân nếu hành trình có đèo, dốc lớn hoặc rừng rậm. Phần cổ cao sẽ giúp cố định cổ chân, giảm nguy cơ trẹo khi bước vào nền đất không bằng phẳng. Nhiều người trẻ chuộng giày lửng hoặc thấp cổ vì nhẹ, dễ vận động nhưng không nhận ra rằng khi mang balo nặng, lực dồn lên cổ chân tăng lên gấp bội. Nếu chưa từng tập luyện nghiêm túc trước đó, cổ giày thấp rất dễ khiến chân bạn rệu rã chỉ sau vài giờ đầu tiên.

Vật liệu của giày là điểm thứ hai cần xét. Giày trekking không nên hoàn toàn bằng da, dù trông cứng cáp. Da giữ ẩm rất lâu, nếu dính nước sẽ khiến giày nặng và dễ sinh nấm mốc. Các loại vải lưới kết hợp sợi tổng hợp có khả năng thoát hơi và nhanh khô tốt hơn nhiều. Một số dòng giày cao cấp sử dụng lớp màng chống nước nhưng vẫn thoáng khí, có thể là lựa chọn tối ưu khi đi rừng hoặc khu vực nhiều sương ẩm. Tuy nhiên, chống nước không đồng nghĩa với ngâm nước, hãy nhớ rằng nếu nước tràn qua cổ giày, mọi công nghệ sẽ trở nên vô nghĩa. Khi ấy, một đôi tất nhanh khô lại quan trọng hơn cả công nghệ đế giày.

Đế giày nên có độ bám cao, đặc biệt nếu hành trình có nhiều đoạn dốc đứng hoặc bùn trơn. Các rãnh sâu hình chữ V, đế cao su cứng hoặc đế tổ ong được cộng đồng đánh giá rất cao vì khả năng bám đá và bám bùn đều tốt. Một lỗi phổ biến khác là mang giày thể thao chạy bộ đi trekking, vì tưởng rằng đế mềm sẽ êm hơn. Thực tế là những đôi giày đó có đế trơn, mòn rất nhanh và không chịu được tải nặng, dễ gây trượt ngã ở những đoạn đường gập ghềnh.

Đừng quên kiểm tra phần mũi giày. Nếu dự đoán hành trình có nhiều dốc xuống, mũi giày quá hẹp hoặc quá mềm sẽ khiến ngón chân bị dồn lực và đau nhức nghiêm trọng. Một mẹo nhỏ ít người chia sẻ là nên thử giày lúc chân đã đi bộ khoảng 15 phút, vì khi đó bàn chân đã giãn ra tương đương với trạng thái khi đi trekking thật. Đừng chọn giày vừa khít lúc thử lần đầu. Khi vận động thật sự, chân sẽ sưng nhẹ, và giày quá khít sẽ khiến máu không lưu thông tốt.

Ngoài việc chọn giày đúng, tất cũng là nhân tố quan trọng. Tất cotton bình thường là nguyên nhân hàng đầu gây phồng rộp. Loại tất phù hợp nên làm từ sợi tổng hợp có khả năng thấm hút mồ hôi nhanh, dày nhưng thoáng và có vùng đệm ở gót hoặc ngón. Nhiều người đã khắc phục triệt để tình trạng phồng rộp chỉ bằng cách thay tất đúng chất liệu. Một mẹo ít ai để ý là có thể mang hai lớp tất mỏng để giảm ma sát, nhất là khi trekking đường dài nhiều ngày liên tiếp.

Không nên mua giày trekking ngay sát ngày đi. Hãy dành ít nhất một đến hai tuần để làm quen với đôi giày mới. Thực hành đi bộ khoảng 3 đến 5 km mỗi ngày sẽ giúp da chân thích nghi, giày cũng mềm hơn ở những điểm ma sát. Có những đôi giày rất xịn, nhưng người chưa từng mang vẫn bị trầy xước ở gót chỉ sau vài giờ đầu. Giày tốt không phải là giày đắt, mà là giày đã đi cùng chân bạn một thời gian vừa đủ để hiểu nhau.

Nhiều người chọn sandal đi trekking vì nhẹ, thoáng và dễ giặt. Nhưng sandal chỉ nên dùng cho các cung ngắn, ít chướng ngại và không có côn trùng. Một số người đi suối bằng sandal nhưng lại bị cát nhỏ lọt vào, tạo ma sát khiến da bị mòn. Ngược lại, giày kín cổ cao giúp hạn chế đỉa, vắt và gai rừng, nhưng nếu không có khả năng thoát nước tốt thì dễ gây ẩm lâu ngày. Một lựa chọn dung hòa là loại giày lưới chống nước, nhẹ và có khả năng bảo vệ cổ chân ở mức tối thiểu. Tuy nhiên, cũng cần linh hoạt theo thời tiết. Vào mùa khô, đường sạch, giày lửng hoặc sandal trekking vẫn có thể là lựa chọn hợp lý.

Thêm một kinh nghiệm quan sát từ nhiều nhóm trekking là nên mang theo miếng lót đế chân rời. Miếng lót bằng gel hoặc đệm cao su giúp giảm lực nén lên gót và gan bàn chân. Nhất là với người hay bị đau gót hoặc gan bàn chân, chỉ một miếng lót đúng cũng giúp hành trình dễ chịu hơn rất nhiều. Lưu ý là nên chọn loại có rãnh thoát khí, không nên quá dày sẽ làm chân bị chật trong giày.

Nếu hành trình kéo dài nhiều ngày, nên mang theo một đôi dép gọn nhẹ. Khi đến điểm cắm trại hoặc nghỉ đêm, việc thay giày ra để chân thở là điều cần thiết. Đôi dép đó không cần cầu kỳ nhưng phải đủ thoải mái để di chuyển quanh lều trại. Nhiều người chủ quan, chỉ mang một đôi giày duy nhất, đến khi bị ướt thì không có gì thay thế, buộc phải đi giày ẩm cả ngày hôm sau.

Cuối cùng, hãy luôn kiểm tra kỹ phần keo, chỉ may và lớp lót bên trong trước khi bắt đầu hành trình. Nhiều đôi giày trông như mới nhưng lớp đế đã bắt đầu bong keo do không bảo quản đúng cách. Khi gặp mưa hoặc độ ẩm cao, keo sẽ bung nhanh hơn bình thường, khiến giày hỏng giữa chừng. Một tuýp keo nhỏ và cuộn băng dính vải có thể là cứu cánh cho tình huống này. Đó là những món đồ nhỏ nhưng rất đáng có trong balo.

Chọn đúng giày trekking không phải là chọn món đồ thời trang. Đó là chọn sự an toàn, sức bền và niềm vui của cả chuyến đi. Một đôi giày tốt không khiến bạn chú ý đến nó, vì bạn sẽ chẳng còn phải lo về bàn chân đau hay đường trơn trượt. Những người có kinh nghiệm thường nói rằng, muốn biết người đó đã đi bao xa, hãy nhìn vào đôi giày họ đang mang. Và đôi giày trekking đúng nghĩa sẽ kể cho bạn nghe một hành trình đáng nhớ.