Những mẹo sống sót khi lạc đường nơi hoang vu

Không một ai lên đường với mục tiêu sẽ… bị lạc. Thế nhưng những khu rừng rậm rạp, vùng núi hoang sơ hay những con đường mòn thưa vắng người qua lại luôn ẩn chứa rủi ro khiến du khách bất ngờ rơi vào tình thế đơn độc giữa nơi không bóng người. Và điều khiến nhiều người hoảng loạn không phải là thiếu lương thực, không phải là thú dữ, mà chính là cảm giác mất phương hướng và không biết phải làm gì trước tiên.

Những kinh nghiệm dưới đây được đúc kết từ hàng trăm tình huống thực tế, kết hợp với quan sát hành vi của những người từng vượt qua giây phút hoảng loạn trong hoang vu. Không lý thuyết, không lý tưởng hóa. Chỉ là những mẹo đủ bình tĩnh và đủ khôn ngoan để giữ bạn sống sót và trở về an toàn.

Thứ đầu tiên cần giữ không phải là nước, là thức ăn, mà là cái đầu lạnh. Việc lạc đường khiến não bộ dễ hoảng loạn và hành động theo cảm xúc hơn là lý trí. Một du khách từng bị lạc trong vùng rừng rậm gần Tà Năng – Phan Dũng chia sẻ rằng anh chỉ kịp dừng lại sau khi chạy liên tục 20 phút không phương hướng, đến khi nhận ra mình vừa bỏ lại dấu vết duy nhất của nhóm: bếp lửa tàn. Vì vậy, khi phát hiện bản thân bị lạc, hành động đầu tiên là dừng lại, đứng yên, và quan sát toàn cảnh.

Điều tiếp theo cần làm là xác định vị trí cuối cùng bạn chắc chắn mình vẫn còn ở trong nhóm hoặc đi đúng lộ trình. Hãy tự hỏi bản thân: lần cuối cùng thấy người khác là lúc nào? Có nghe tiếng suối, xe máy, chó sủa hay tiếng người không? Dựa vào đó, bạn có thể vẽ ra một vòng tròn bán kính nhỏ để rà soát, không đi xa hơn nữa nếu chưa định hướng rõ ràng. Người từng sống sót sau ba ngày bị lạc ở Kon Tum đã kể rằng chính việc không đi quá xa khỏi điểm cuối cùng giúp anh dễ được tìm thấy hơn.

Nếu điện thoại vẫn còn pin và tín hiệu, hãy ngay lập tức sử dụng ứng dụng định vị ngoại tuyến như GPS offline hoặc các bản đồ đã tải sẵn trước khi mất sóng. Trên thực tế, nhiều người trẻ có thói quen chỉ dùng bản đồ trực tuyến nhưng lại không tải sẵn bản đồ offline, điều này khiến việc định vị thất bại ngay khi vào khu vực không có sóng. Hãy bật chia sẻ vị trí tức thì với người thân nếu có thể. Nếu không, hãy viết tọa độ ra giấy hoặc khắc lên đá, lên vỏ cây ở gần đó để đánh dấu sự hiện diện.

Trong trường hợp mất sóng hoàn toàn và không thể liên lạc, việc định hướng bằng các yếu tố tự nhiên là kỹ năng sống còn. Mặt trời mọc hướng đông và lặn hướng tây, đó là quy tắc đơn giản nhưng rất nhiều người bỏ qua. Trong rừng, rêu thường mọc ở phía bắc của cây hoặc đá. Những dấu vết như dòng chảy nước, dấu chân, hoặc thậm chí là tổ kiến cũng có thể chỉ hướng về khu vực có sự sống con người.

Vấn đề tiếp theo là quản lý năng lượng. Đừng ăn uống khi chưa thực sự cần thiết. Một người trưởng nhóm trekking từng chia sẻ rằng, cơ thể có thể nhịn ăn tới vài ngày nếu vẫn uống nước đầy đủ. Vì thế, ưu tiên số một là tìm nguồn nước trước khi nghĩ đến lương thực. Nếu không có suối, hãy để một túi nilon trong balo, hứng sương buổi sáng hoặc nước mưa từ tán lá. Một mẹo ít người biết là dùng khăn mùi soa sạch thấm sương đọng trên lá rồi vắt vào chai, tích từng giọt để duy trì độ ẩm cơ thể.

Về nơi trú ẩn, không cần quá cầu kỳ. Nếu còn ban ngày, hãy ưu tiên dựng một nơi khô ráo, tránh gió và thú dữ. Một khe đá, một lùm cây rậm có thể che gió là đủ để trú qua đêm. Nếu có áo mưa, nilon hay túi giữ nhiệt, hãy tận dụng tối đa để giữ ấm. Nhiều người bị lạc trong rừng cho biết cái lạnh về đêm chính là kẻ thù thầm lặng, khiến cơ thể mất sức nhanh chóng dù không vận động nhiều.

Để lại dấu hiệu nhận biết là điều bắt buộc phải làm. Không ai tìm thấy bạn nếu không có gì để nhận biết bạn từng đi qua. Mỗi vài mét, hãy buộc một mảnh vải, cành cây gãy hoặc khắc một dấu hiệu nhỏ lên thân cây. Một trong những chiến thuật khôn ngoan nhất là xếp đá thành hình mũi tên hoặc số đếm ngày lạc, giúp đội cứu hộ nhận diện được hướng di chuyển. Có trường hợp được cứu sống chỉ vì dòng chữ viết trên đá: “Hướng này có nước”.

Một mẹo khá lạ nhưng đã được người đi rừng kỳ cựu chia sẻ là luôn mang theo một chiếc còi nhỏ. Khi lạc, thay vì la hét làm mất sức, hãy dùng còi để phát tín hiệu ba lần ngắn, ba lần dài, rồi lại ba lần ngắn, quy tắc cứu hộ quốc tế biểu thị SOS. Âm thanh từ còi có thể vang xa hơn tiếng người, đặc biệt trong địa hình đồi núi hoặc rừng thưa. Một chiếc gương nhỏ, hay nắp lon nước cũng có thể dùng phản chiếu ánh sáng ban ngày để gây chú ý.

Nếu đi theo nhóm, tuyệt đối không chia tách. Một sai lầm tai hại thường gặp là chia người ra đi tìm người, khiến tất cả đều rơi vào trạng thái mất dấu vết. Trong mọi tình huống, nhóm cần duy trì vị trí gần nhau, đánh dấu liên tục và luôn để lại lời nhắn ở điểm nghỉ chân. Một tờ giấy ghi tên nhóm, số điện thoại người thân, thời gian nghỉ tại điểm đó có thể giúp cứu hộ lần theo dấu vết nhanh hơn nhiều.

Có một thực tế nhiều người lạc đường không ngờ tới là… thiết bị điện tử không đủ dùng khi cần nhất. Vì thế, một sạc dự phòng chống nước, hoặc pin khô luôn sẵn trong balo là điều bắt buộc. Nhưng quan trọng hơn, là sử dụng năng lượng đó đúng cách. Tắt toàn bộ các ứng dụng không cần thiết, giảm độ sáng màn hình, đặt chế độ tiết kiệm pin, chỉ bật định vị khi cần ghi tọa độ, không lướt ảnh hay mạng xã hội trong lúc nguy cấp.

Giữ vững tinh thần là yếu tố quyết định sống còn. Một người từng bị kẹt 6 ngày ở vùng núi Tây Bắc cho biết anh thoát chết không phải vì có đồ ăn, mà vì không mất hy vọng. Anh tự đặt ra mục tiêu mỗi ngày: dựng chỗ ngủ tốt hơn, tìm nguồn nước sạch hơn, để tinh thần không sụp đổ. Trong nhiều tài liệu hướng dẫn sinh tồn, việc duy trì một hoạt động nhỏ có mục tiêu mỗi ngày giúp não bộ không bị lạc vào cảm giác bất lực vốn là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến lựa chọn hành động sai lầm.

Những kinh nghiệm sống sót nơi hoang vu không chỉ là câu chuyện cho người thích mạo hiểm. Bất cứ ai cũng có thể rơi vào hoàn cảnh ấy chỉ vì một đoạn rẽ sai, một con dốc khuất, hay tín hiệu yếu dần trong thung lũng. Nhưng bằng sự chuẩn bị kỹ lưỡng, kiến thức thực tế và bản lĩnh giữ bình tĩnh, mỗi người đều có thể trở thành người sống sót, không phải nhờ may mắn mà nhờ hiểu biết.

Không ai mong bị lạc giữa hoang vu, nhưng nếu điều đó xảy ra, thì sự chủ động chính là chiếc la bàn đáng tin cậy nhất để đưa bạn trở về. Và nếu từng một lần đối mặt với cảm giác cô độc giữa núi rừng thăm thẳm, sẽ hiểu rằng, việc chuẩn bị không chỉ là mang thêm một chai nước, mà là mang theo cả một cái đầu biết suy nghĩ trong im lặng và hành động trong bình tĩnh.