Vì sao giữ nhiệt độ cơ thể sai cách dễ đổ bệnh khi du lịch vùng lạnh?

Không ai muốn hành trình khám phá vùng đất băng giá trở thành ký ức run rẩy, tái xanh hay phải gấp rút quay về khách sạn vì một cơn tê cóng bất ngờ. Trải nghiệm vùng lạnh vốn rất cuốn hút bởi băng tuyết, không khí trong veo và cảnh quan độc đáo, nhưng cũng đầy thử thách nếu cơ thể không đủ ấm. Giữ nhiệt độ cơ thể khi du lịch nơi lạnh không đơn thuần là mặc nhiều áo, mà là cả một quá trình chuẩn bị kỹ càng, hiểu rõ cơ chế cơ thể và có chiến lược cụ thể để bảo vệ sức khỏe trong mọi tình huống.

Hiểu rõ cơ thể phản ứng thế nào với giá lạnh là bước đầu tiên. Khi nhiệt độ môi trường xuống thấp, cơ thể sẽ co mạch máu để giữ ấm cho các cơ quan nội tạng, điều đó đồng nghĩa với việc các chi như tay chân, tai, mũi sẽ nhanh chóng bị lạnh và mất nhiệt. Cảm giác tê cóng hay run cầm cập thực chất là phản ứng để tạo nhiệt. Tuy nhiên nếu để cơ thể rơi vào trạng thái này quá lâu mà không được xử lý kịp thời, dễ dẫn đến hạ thân nhiệt hoặc bỏng lạnh, nhẹ thì mất sức, nặng có thể đe dọa tính mạng.

Trang phục đúng cách là tuyến phòng thủ đầu tiên và quan trọng nhất. Không phải cứ mặc thật nhiều lớp là đủ. Cái chính là mặc theo nguyên tắc ba lớp. Lớp trong cùng nên là lớp giữ nhiệt, làm từ chất liệu như merino wool hoặc polyester, giúp thấm hút mồ hôi và giữ khô ráo cho da. Lớp giữa là lớp cách nhiệt, thường dùng áo lông cừu, áo nỉ hoặc áo phao nhẹ để giữ lại nhiệt lượng cơ thể tỏa ra. Lớp ngoài cùng có tác dụng chống gió và nước, như áo khoác có màng chống thấm và cản gió. Rất nhiều du khách từng mắc sai lầm khi chỉ chọn áo thật dày mà không quan tâm đến độ thoát khí, khiến mồ hôi bị giữ lại, làm cơ thể lạnh hơn khi nhiệt độ hạ thấp.

Phần đầu, cổ, bàn tay và bàn chân là những nơi mất nhiệt nhanh nhất, nên bắt buộc phải được giữ ấm đúng cách. Đội mũ len trùm kín tai, đeo khăn quàng cổ vừa đủ để giữ ấm cổ họng mà không bị bí thở, chọn găng tay hai lớp nếu phải di chuyển ngoài trời nhiều. Giày phải là loại đế cao su chống trượt, có lớp lót lông bên trong hoặc mang thêm miếng giữ nhiệt. Một mẹo nhỏ ít người để ý là nên mang thêm miếng lót chân giữ ấm chuyên dụng, bán tại các hiệu đồ du lịch hoặc siêu thị thể thao, có thể giữ ấm đến 6 tiếng và cực kỳ hữu ích khi đi bộ nhiều.

Ăn uống đóng vai trò giữ ấm từ bên trong. Thức ăn giàu năng lượng như chocolate đen, hạt dinh dưỡng, các món có chất béo tốt giúp cơ thể duy trì trao đổi chất và sinh nhiệt hiệu quả. Uống đủ nước là điều quan trọng không kém dù trong thời tiết lạnh ít thấy khát. Tránh đồ uống có cồn vì chúng gây giãn mạch, tạo cảm giác ấm giả trong khi thực tế lại khiến cơ thể mất nhiệt nhanh hơn. Nhiều người từng chủ quan uống một chút rượu để làm nóng, sau đó lại phải nhập viện vì hạ thân nhiệt trong đêm.

Giữ cơ thể vận động nhẹ nhàng thường xuyên cũng là một cách duy trì thân nhiệt hiệu quả. Khi đứng chờ xe, chụp ảnh hay leo núi ở độ cao có tuyết, hãy tranh thủ di chuyển nhẹ như co duỗi tay chân, xoay cổ tay, hoặc dậm chân xuống đất. Không nên ngồi yên quá lâu ngoài trời vì cơ thể sẽ nguội dần mà không kịp nhận ra. Một chuyến đi Sapa vào mùa đông đã từng có nhóm bạn trẻ mắc sai lầm này khi ngồi lâu để ngắm tuyết và chụp ảnh, kết quả là phải thay nhau sưởi bằng nước nóng cả buổi tối mới hồi lại được.

Trong các điều kiện thời tiết khắc nghiệt như bão tuyết, gió lạnh sâu hoặc nhiệt độ âm sâu dưới không độ, tuyệt đối không nên ra ngoài nếu không thực sự cần thiết. Nếu phải di chuyển, hãy luôn mang theo thiết bị sưởi tay cầm tay, khăn dán giữ nhiệt, và thậm chí là túi giữ ấm mini nếu có. Các vật dụng này thường rất nhẹ, nhỏ gọn nhưng lại mang lại cảm giác an toàn tuyệt đối khi thời tiết bất ngờ đổi chiều.

Giấc ngủ trong điều kiện lạnh giá cũng cần được chú ý. Dù ở khách sạn, homestay hay ngủ lều khi cắm trại, cần đảm bảo không khí xung quanh không quá khô và có lớp cách nhiệt dưới cơ thể. Nhiều người chọn trải thảm cách nhiệt dưới túi ngủ để tránh tiếp xúc với nền đất lạnh, đồng thời mặc một lớp áo giữ nhiệt thoải mái thay vì quấn nhiều chăn dày khiến việc điều chỉnh thân nhiệt trở nên khó khăn hơn. Đặc biệt, không nên đi ngủ khi đang lạnh, mà nên làm ấm người trước bằng nước ấm hoặc vận động nhẹ rồi mới vào túi ngủ.

Một lưu ý quan trọng khác là luôn lắng nghe cơ thể. Cảm giác lạnh, run, tê, tím tái, chóng mặt hay buồn nôn đều là dấu hiệu cảnh báo cần được xử lý kịp thời. Đừng chủ quan với thời tiết vùng lạnh, vì sự thay đổi nhiệt độ, độ ẩm, gió và mưa tuyết có thể thay đổi nhanh chóng trong vài phút. Trong một lần trekking Fansipan vào mùa đông, có thành viên đoàn từng lầm tưởng bản thân ổn chỉ vì vẫn cảm thấy “ổn định” ở chân núi, nhưng càng lên cao càng mất sức nhanh, môi thâm lại, đầu óc quay cuồng, suýt phải gọi cứu trợ vì không kiểm soát được nhiệt độ cơ thể.

Cuối cùng, sự chuẩn bị về tâm lý cũng quan trọng không kém. Khi hiểu rằng giữ ấm là một kỹ năng cần chủ động và linh hoạt, người đi du lịch sẽ không chỉ tránh được rủi ro mà còn tận hưởng được cái đẹp của lạnh giá một cách trọn vẹn. Một chuyến đi vùng lạnh không dành cho sự vội vàng hay chủ quan. Nó đòi hỏi sự quan sát, chuẩn bị và lắng nghe chính mình.

Giữ nhiệt độ cơ thể đúng cách không chỉ là để sống sót mà là để sống trọn vẹn từng khoảnh khắc giữa trời tuyết, trong rừng thông mù sương hay trên những triền đồi trắng xóa. Khi cơ thể đủ ấm, tinh thần sẽ đủ tươi và hành trình sẽ đủ đầy, không chỉ là ký ức mà còn là trải nghiệm khiến người ta mong muốn quay lại. Một chiếc khăn giữ cổ đúng lúc, một gói hạt sưởi tay đặt sẵn trong túi áo hay đơn giản chỉ là thói quen không ngồi yên quá lâu, tất cả đều có thể là chìa khóa để vượt qua mùa lạnh mà không đánh đổi sức khỏe.