Kinh nghiệm tránh dị ứng thực phẩm khi ăn món nước ngoài

Dị ứng thực phẩm lạ là một trong những rủi ro âm thầm nhưng dễ khiến chuyến du lịch trở thành trải nghiệm tồi tệ. Khi khám phá một vùng đất mới, cảm giác háo hức trước những món ăn bản địa thường khiến nhiều người lơ là cảnh giác. Thế nhưng chỉ một nguyên liệu nhỏ như lạc, hải sản, đậu nành hay thậm chí là gia vị lên men cũng có thể gây ra phản ứng dị ứng nguy hiểm nếu không nhận diện và phòng tránh đúng cách. Việc chuẩn bị trước khi đi và biết cách xử lý khi có dấu hiệu bất thường là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe và giữ trọn niềm vui trong hành trình.

Không ít trường hợp du khách chia sẻ rằng mình từng trải qua những cơn dị ứng từ nhẹ đến nghiêm trọng chỉ vì một món ăn lạ mắt. Có người bị nổi mề đay toàn thân sau khi ăn thử gỏi cá ở miền Trung. Có người sưng môi, ngứa cổ vì món nước chấm có thành phần từ tôm khô. Có người thậm chí phải nhập viện khẩn cấp tại nước ngoài vì không biết món soup trong nhà hàng Nhật có chứa hạt kiều mạch, một tác nhân dị ứng thường gặp nhưng ít ai biết đến.

Điều đáng nói là không phải ai cũng ý thức rõ bản thân có tiền sử dị ứng thực phẩm. Nhiều phản ứng chỉ xuất hiện khi tiếp xúc với liều lượng lớn, hoặc khi cơ thể đang mệt mỏi, hệ miễn dịch suy yếu. Có người ăn hải sản ở quê nhà vẫn ổn nhưng khi ăn tại nơi có cách chế biến khác hoặc nguồn nguyên liệu lạ lại bị phản ứng nghiêm trọng. Điều này cho thấy dị ứng không chỉ phụ thuộc vào loại thực phẩm mà còn chịu ảnh hưởng bởi hoàn cảnh và trạng thái cơ thể.

Để tránh nguy cơ này, việc đầu tiên nên làm trước mỗi chuyến đi là rà soát lại những nhóm thực phẩm đã từng gây khó chịu, kể cả ở mức nhẹ. Việc ghi chú cụ thể vào điện thoại hoặc sổ tay cá nhân bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh sẽ giúp ích rất nhiều nếu cần trình bày với người bản xứ. Trong trường hợp đi du lịch nước ngoài, việc học một số câu giao tiếp ngắn như “Tôi không ăn được đậu phộng”, “Hãy nói cho tôi biết món này có tôm không” là rất cần thiết. Không nên trông chờ vào ứng dụng dịch tự động trong những tình huống gấp, vì chỉ cần hiểu sai một từ, hậu quả có thể nghiêm trọng.

Một trong những mẹo nhỏ được nhiều người đi trước chia sẻ là luôn mang theo một thẻ cảnh báo dị ứng cá nhân, đặc biệt nếu thuộc nhóm có nguy cơ cao như dị ứng đậu phộng, hải sản, sữa hoặc gluten. Tấm thẻ này nên được viết rõ bằng ngôn ngữ nơi đến và để ở ví, túi xách, thậm chí kẹp trên hộ chiếu. Trong trường hợp bất tỉnh hoặc không thể giao tiếp, thông tin này sẽ giúp người khác hỗ trợ đúng cách.

Với những người đã từng có phản ứng dị ứng nghiêm trọng, việc mang theo thuốc kháng histamin, corticoid dạng viên hoặc ống tiêm adrenalin tự sử dụng là điều bắt buộc. Tuy nhiên cần lưu ý rằng một số nước có quy định khắt khe với thuốc có chứa thành phần mạnh. Do đó, cần có đơn thuốc đi kèm và thông báo trước với hãng hàng không nếu thuốc nằm trong hành lý xách tay. Nhiều du khách từng bị giữ lại ở sân bay chỉ vì mang theo thuốc dạng ống mà không có nhãn mác rõ ràng.

Trong hành trình, việc ăn uống tại các hàng quán nhỏ hoặc chợ địa phương là điều khó tránh, nhất là với những ai đam mê ẩm thực bản địa. Tuy nhiên, cần lưu ý quan sát cách chế biến, mức độ vệ sinh, đặc biệt là các món ăn nhiều thành phần như nước sốt, món hầm hoặc đồ nướng tẩm ướp. Không nên ngại hỏi kỹ người bán về nguyên liệu, hoặc từ chối nếu không chắc chắn. Nhiều quán ăn truyền thống không liệt kê đầy đủ nguyên liệu trong món, nhất là những thứ như nước mắm, mắm tôm, hạt điều hay dầu đậu nành.

Một bí quyết ít người để ý nhưng cực kỳ hiệu quả là hãy ăn thử từng phần nhỏ trước khi dùng cả món. Nếu cơ thể phản ứng nhẹ như ngứa họng, khô môi hay cảm giác lợn cợn nơi cổ thì nên dừng lại ngay và theo dõi kỹ. Những biểu hiện nhẹ này thường là tín hiệu cảnh báo trước khi phản ứng mạnh xảy ra. Trong nhiều diễn đàn du lịch, không ít người chia sẻ rằng mình từng tránh được tai nạn nhờ sự chú ý đến những biểu hiện rất nhỏ này.

Với những người có cơ địa nhạy cảm, nên ưu tiên dùng món nấu chín kỹ thay vì món sống hoặc lên men như gỏi, nem chua, sushi, kim chi. Nhiều món ăn dùng nguyên liệu tươi sống dễ tiềm ẩn nguy cơ cao hơn, nhất là khi hệ tiêu hóa không quen với hệ vi sinh tại nơi đến. Ngoài ra, nên hạn chế ăn buffet không rõ nguồn gốc, đặc biệt là hải sản tươi sống. Việc thực phẩm để ngoài không khí quá lâu dễ khiến protein biến đổi, làm tăng khả năng gây phản ứng miễn dịch.

Trong một vài hành trình dài ngày, nhiều người chọn cách mang theo một số thực phẩm khô hoặc đồ ăn vặt đã quen thuộc để phòng khi không tìm được món ăn an toàn. Bánh gạo, mì ly chay, thanh protein, sữa hạt đóng hộp là những lựa chọn dễ mang, dễ bảo quản. Việc này không chỉ giúp an tâm hơn mà còn là cách để chủ động trong những ngày đầu làm quen với ẩm thực mới.

Cũng nên lưu ý rằng dị ứng thực phẩm không giống ngộ độc thức ăn. Phản ứng dị ứng thường đến nhanh, có thể trong vòng vài phút sau ăn, và không phụ thuộc vào vệ sinh hay vi khuẩn. Ngộ độc có thể xảy ra với nhiều người ăn cùng món, trong khi dị ứng thường chỉ xảy ra với một người. Do đó, đừng vội kết luận rằng món ăn “sạch” thì sẽ an toàn nếu chưa hiểu rõ thành phần bên trong.

Đối với người từng có tiền sử dị ứng nhưng vẫn muốn trải nghiệm ẩm thực địa phương, nên ưu tiên các món đặc sản đã được kiểm chứng rộng rãi, có thể tìm review từ cộng đồng uy tín hoặc nhóm du lịch chuyên về ẩm thực. Không nên thử những món quá mới, quá lạ trong ngày đầu tiên của chuyến đi. Cơ thể cần thời gian thích nghi và dễ phản ứng hơn khi đang căng thẳng, lệch múi giờ hoặc mệt mỏi.

Có một thói quen được các chuyên gia sức khỏe khuyến khích là ghi lại nhật ký ăn uống trong hành trình. Việc này không chỉ giúp kiểm soát khẩu phần mà còn hỗ trợ bác sĩ dễ dàng chẩn đoán nếu không may xảy ra phản ứng. Đôi khi chỉ một món tráng miệng có thành phần trứng sống hoặc một ly sinh tố pha cùng sữa đặc cũng đủ gây ra triệu chứng bất thường.

Thêm một mẹo nhỏ nhưng rất hữu ích là tìm hiểu trước cách xử lý dị ứng tại nơi đến, số điện thoại khẩn cấp y tế, bệnh viện gần khách sạn, ngôn ngữ y tế cơ bản. Nhiều người từng bị lỡ thời gian xử lý vì không biết gọi ai, diễn đạt thế nào hoặc không dám vào bệnh viện vì không có bảo hiểm. Điều này đặc biệt quan trọng khi du lịch đến các vùng hẻo lánh, đảo xa hoặc quốc gia không sử dụng tiếng Anh.

Dị ứng thực phẩm có thể không phổ biến nhưng một khi đã gặp phải, hệ quả để lại không chỉ là ảnh hưởng sức khỏe mà còn phá hỏng toàn bộ lịch trình. Việc chuẩn bị từ trước, trang bị đủ kiến thức và luôn giữ tinh thần cảnh giác là hành trang không thể thiếu cho những người yêu du lịch. Khi hiểu rõ cơ thể và luôn chủ động phòng ngừa, hành trình sẽ nhẹ nhàng hơn, an toàn hơn và trọn vẹn hơn.