Lăng Minh Mạng và bí ẩn 3 hầm châu báu bị quên lãng

Lăng Minh Mạng là một câu chuyện sống động của quá khứ, một bức tranh vĩnh cửu được khắc lên nền trời đất cố đô Huế bằng tư duy triết học, mỹ cảm thâm sâu và một niềm tin mãnh liệt vào sự trường tồn. Nằm yên lặng giữa vùng đất Hương Thọ, thuộc thị xã Hương Trà, cách thành phố Huế khoảng mười hai cây số, quần thể lăng tẩm này không chỉ là nơi an nghỉ của một vị vua, mà còn là một bản tuyên ngôn bằng kiến trúc và triết lý về mối tương quan giữa con người và vũ trụ, giữa sống và chết, giữa quá khứ và hiện tại.

Vua Minh Mạng không chỉ nổi danh với những cải cách táo bạo trong lịch sử triều Nguyễn mà còn là một người yêu thơ, sùng đạo lý và đề cao sự nghiêm cẩn. Chính tính cách đó đã thấm đẫm trong từng chi tiết của công trình lăng tẩm mang tên ông. Đây không phải là một di tích để ngắm nhìn trong chốc lát, mà là một hành trình cảm xúc kéo dài suốt chiều dài những bước chân. Ngay từ khi bước tới Đại Hồng Môn, cánh cổng chính của lăng, người ta đã cảm nhận được một điều gì đó rất khác. Cổng ấy, kiêu hãnh và lặng im, đã không mở suốt gần hai trăm năm. Nó chỉ được mở duy nhất một lần, vào ngày vua Minh Mạng băng hà và được đưa vào yên nghỉ vĩnh viễn. Từ đó đến nay, nó đóng kín, như một lời tuyên bố thầm lặng rằng có những cánh cửa thuộc về thế giới bên kia, và không dành cho người sống.

Đi tiếp qua hai cổng phụ, quần thể lăng hiện ra như một vũ trụ thu nhỏ, được tổ chức chặt chẽ trên ba trục chính với sự đối xứng hoàn hảo. Các công trình nối tiếp nhau theo một trật tự đầy tính biểu tượng. Sân Bái Đính với hai hàng tượng quan, voi ngựa bằng đá xếp ngay ngắn hai bên là một khoảng không khiến người ta rùng mình bởi vẻ trang nghiêm tĩnh lặng. Những ánh mắt bằng đá dường như vẫn dõi theo từng nhịp bước, như thể linh hồn của triều đại cũ vẫn còn quanh quẩn nơi này. Những pho tượng không chỉ đơn thuần là hình thức trang trí, mà còn mang nhiệm vụ giữ gìn sự trang nghiêm, như những cột mốc đạo lý còn sót lại giữa thế gian.

Phía sau là điện Sùng Ân, nơi thờ tự vua và hoàng hậu. Cấu trúc bằng gỗ lim, mái ngói men thanh lưu ly, khảm xà cừ tinh xảo và những hoa văn mang biểu tượng vương triều không chỉ thể hiện trình độ kiến trúc mà còn là thông điệp về sự hòa hợp giữa con người và tự nhiên. Những cánh cửa mở ra không gian nửa kín nửa mở, nơi ánh sáng lọt qua khung cửa khảm gió như dẫn dắt người viếng vào một thế giới khác, nơi thời gian trôi chậm hơn và sự im lặng có thể chạm được bằng tay.

Trước điện là hồ Tân Nguyệt, mặt nước phẳng lặng như gương, được thiết kế hình trăng lưỡi liềm, biểu tượng cho sự viên mãn chưa hoàn thiện, một triết lý quen thuộc trong tư tưởng Á Đông. Bắt qua hồ là cây cầu đá mang tên Thông Minh Chính Trực, cái tên gói ghém hai đức tính mà nhà vua hằng hướng đến. Mỗi lần bước qua cây cầu ấy, người ta như đi qua một thử thách, một bài học nhân sinh được lồng trong vẻ đẹp giản dị của đá và nước.

Minh Lâu, toạ lạc ở phần cao nhất của trục trung tâm, là nơi các vị vua đời sau đến ngắm cảnh và tưởng nhớ người tiền nhiệm. Một sập gỗ lim khảm xà cừ được đặt trên nền gạch cổ, gắn bánh xe bằng đồng để có thể di chuyển, không phải để tiện lợi, mà để nhấn mạnh rằng quyền lực không bao giờ cố định, mà luôn vận động theo vòng quay của lịch sử. Đây cũng là nơi lý tưởng để cảm nhận sự giao thoa của đất trời. Đứng giữa lầu, nhìn ra xung quanh, người ta có thể hiểu tại sao vua Minh Mạng lại chọn nơi này làm chốn an nghỉ cuối cùng. Phía trước là hồ nước, phía sau là núi Kim Phụng, bốn bề rừng thông vây quanh, âm thanh rì rào của gió và tiếng chim lặng lẽ như lời ru từ quá khứ.

Dưới lớp đất tĩnh mịch của khu mộ là những câu chuyện truyền thuyết về kho báu được chôn theo vua. Có người nói rằng ba hầm vàng bạc, ngọc ngà đã từng được tìm thấy vào thời Pháp thuộc. Có người lại kể, lính canh từng được lệnh chôn sống để bảo vệ bí mật vĩnh viễn. Dù thực hư chưa từng được xác minh, nhưng chính những bí ẩn ấy khiến Lăng Minh Mạng trở thành một không gian không chỉ để tham quan, mà để suy tưởng và chiêm nghiệm.

Từ trên cao nhìn xuống, toàn bộ quần thể lăng có hình dáng một con người đang nằm nghỉ, đầu tựa vào núi, chân vươn ra sông Hương. Đó không phải là sự ngẫu nhiên, mà là thành quả của một tư duy phong thủy sâu sắc. Người ta không xây dựng để phô trương quyền lực, mà để hoà mình vào trời đất. Và chính sự hoà hợp ấy khiến nơi này không bao giờ cũ, không bao giờ bị thời gian làm mòn giá trị.

Trong sự tĩnh lặng, lăng tỏa ra một năng lượng kỳ lạ. Người trẻ đến đây thường bị hút vào những “góc sống ảo” với màu rêu phong, nền gạch Bát Tràng ngả màu thời gian, hay khung cửa gỗ mở ra khoảng trời mênh mang. Nhưng rồi, điều khiến họ lưu lại không phải là ảnh đẹp, mà là cảm giác như đang sống chậm lại, chạm tay vào một phần ký ức đã hóa đá, và nhận ra điều gì đó thiêng liêng hơn cả hình ảnh. Không gian ấy khơi gợi những câu hỏi không lời đáp. Tại sao cổng chính chỉ mở một lần. Tại sao mỗi công trình lại đặt đúng vào một vị trí tưởng chừng ngẫu nhiên nhưng lại hợp lý đến lạ. Tại sao sự im lặng ở đây lại có thể lấn át mọi âm thanh khác.

Lăng Minh Mạng không chỉ là nơi để nhìn, để chụp ảnh, để biết. Đó là nơi để hiểu. Hiểu về sự bền bỉ của những giá trị bị lãng quên trong đời sống hiện đại. Hiểu về cái đẹp không nằm ở sự hoành tráng mà ở sự hài hòa. Hiểu về sự yên tĩnh không phải là trống rỗng, mà là tiếng nói sâu thẳm của thời gian. Và quan trọng nhất, là hiểu chính mình trong khoảnh khắc đứng trước một quá khứ chưa từng thuộc về, nhưng bằng cách nào đó lại khiến mình xúc động như thể đã từng sống trong nó.

Nếu bạn từng nghĩ rằng lăng tẩm chỉ dành cho những người yêu lịch sử, thì có lẽ bạn đã bỏ qua một nơi mà lịch sử không đứng yên trên trang sách, mà đang thở ngay trước mắt. Nếu bạn từng lướt qua cái tên Minh Mạng trong sách giáo khoa mà chưa một lần dừng lại, thì có lẽ đây là lúc nên quay lại, bước qua cổng phụ, đi dọc hồ trăng, chạm vào tấm bia đá khắc thơ vua, rồi ngồi lặng trên nền gạch cũ. Vì ở đó, bạn không chỉ thấy được một phần của lịch sử, mà còn thấy được một phần của mình, phần từng yêu sự im lặng, từng tò mò với những điều chưa kể, từng muốn sống chậm lại giữa một thế giới đang trôi quá nhanh.

Có những nơi, nếu không đi bây giờ, sẽ tiếc cả đời. Lăng Minh Mạng là một trong số đó. Không phải vì nó cổ kính, không phải vì nó đẹp hơn những nơi khác, mà vì nơi đây có khả năng làm sống dậy trong mỗi người một nỗi nhớ chưa từng được đặt tên. Và khi điều ấy xảy ra, bạn sẽ biết rằng, không phải ai cũng có may mắn được bước vào một nơi vừa là di tích, vừa là ký ức, vừa là gương soi của chính tâm hồn mình.