Thành Cổ Loa - Khám phá di tích trong huyền thoại

Thành Cổ Loa nằm lặng lẽ giữa miền đất Đông Anh, cách trung tâm Hà Nội khoảng hai mươi cây số về phía bắc. Nơi ấy không có biển xanh cát trắng, không có đỉnh núi hùng vĩ hay thác đổ cuồn cuộn. Nhưng chỉ cần bước qua cổng làng, người ta như chạm vào một tầng không gian khác. Một chiều không gian nơi từng viên gạch, từng nhành cỏ, từng làn gió nhẹ đều thầm thì lời cổ tích. Nơi thời gian không trôi đi mà như ngưng đọng trong dáng thành uốn cong như xoáy nước, nơi lịch sử không nằm trong sách vở mà hiện diện bằng ánh nắng rơi trên nền đất cổ.

Cái tên Thành Cổ Loa gợi mở cảm giác vừa gần vừa xa. Gần, vì nơi ấy vẫn thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ thân quen. Xa, vì đó là kinh đô đầu tiên trong lịch sử dân tộc, nơi khởi nguồn của quốc gia Âu Lạc từ thế kỷ thứ ba trước Công nguyên. Không rực rỡ sắc màu, không ồn ã người qua lại, nhưng nơi đây lặng lẽ giữ cho mình một vẻ uy nghiêm cổ kính, như một lời thì thầm của đất mẹ với những người con đã quá quen nhịp sống hiện đại mà lỡ quên tiếng vọng ngàn xưa.

Ba vòng thành đất lồng vào nhau tạo nên hình xoáy kỳ lạ, bao quanh trung tâm như một lớp áo giáp thiên nhiên và nhân tạo. Dưới góc nhìn hiện đại, người ta gọi đó là dấu vân tay của lịch sử. Một dấu vết không thể xóa nhòa, được kiến tạo bằng trí tuệ của tổ tiên từ thời chưa có xi măng, chưa có bê tông, chỉ có bàn tay và niềm tin vào đất. Mỗi lớp thành không chỉ để phòng thủ, mà còn là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược, khả năng thích nghi với địa hình, và sự khéo léo trong việc điều phối thủy lợi, dẫn nước giữ thành.

Giữa lòng khu di tích là đền thờ An Dương Vương, nằm im lìm bên những hàng cau và bóng cây cổ thụ. Cạnh đó là giếng Ngọc, nơi nàng Mỵ Châu để lại dấu tích cuối cùng trước khi chìm vào truyền thuyết. Chuyện về nàng và Trọng Thủy không chỉ là bi kịch tình yêu, mà là hồi chuông cảnh tỉnh về niềm tin, về trách nhiệm và cái giá của sự mất cảnh giác. Chiếc nỏ thần, báu vật do thần Kim Quy ban tặng đã mất hiệu lực chỉ vì lòng người dao động. Một khoảnh khắc sai lầm đã khiến thành mất, nước mất, và người mất. Nhưng từ đó, Cổ Loa trở thành biểu tượng của khởi nguyên, của sự mất mát đi kèm với thức tỉnh.

Điều làm nên sự khác biệt của Thành Cổ Loa không nằm ở sự hoành tráng hay cao sang. Nó nằm ở cảm giác bất động mà đầy sinh khí. Nơi mỗi viên đất là một câu chuyện, mỗi làn gió là một ký ức. Nơi người ta không đến để ngắm mà đến để cảm. Khi bước chân chạm vào nền đất đã chứng kiến bao thăng trầm ấy, ai cũng sẽ thấy nhịp tim mình chậm lại, trí nhớ mở ra, và lòng tự hào như được khơi dậy trong thinh lặng.

Cổ Loa không phải là điểm đến dành cho những người vội vã. Đây là nơi cho những ai muốn sống chậm, để nhìn thấy thời gian in dấu trong từng thớ đất, từng lớp rêu phong, từng vết nứt nhẹ trên tường thành. Nơi những vòng thành im lìm trở thành phông nền hoàn hảo cho một bức ảnh mang màu hoài niệm. Nơi bóng tre lay động giữa trưa hè cũng khiến người ta muốn ngồi xuống, ngả lưng và lắng nghe tiếng lịch sử đang thì thầm trong gió.

Thành Cổ Loa đẹp nhất vào mùa thu hoặc mùa xuân, khi trời cao trong vắt, nắng vừa đủ nhẹ để làm sáng từng chi tiết kiến trúc cổ. Con đường từ trung tâm Hà Nội đến đây rất thuận tiện. Xe bus, xe máy hay ô tô cá nhân đều có thể đưa du khách đến nơi một cách dễ dàng. Giá vé vào cổng không cao, nhưng điều quý giá nhận lại là những trải nghiệm không thể định giá bằng tiền.

Nếu có dịp ghé vào mùng sáu tháng Giêng, du khách sẽ được chứng kiến lễ hội lớn nhất trong năm. Không gian ngập tràn tiếng trống hội, màu áo rực rỡ và không khí linh thiêng. Những nghi lễ cổ truyền, những điệu hát ca trù, hát xoan được tái hiện ngay trên nền đất tổ, khiến mọi người như quay ngược thời gian, trở về thuở vua Lạc dựng nước.

Một chi tiết thú vị ít người biết là nếu dùng thiết bị bay từ trên cao, các vòng thành hiện lên như hình con sò khổng lồ đang mở miệng về phía nam. Có người gọi nơi này là tuyệt tác đất Việt, không phải vì độ cao hay quy mô mà vì tính biểu tượng sâu sắc. Cổ Loa là kết tinh của văn hóa bản địa, của trí tuệ bản năng, của lịch sử và huyền thoại hòa quyện đến mức không thể tách rời.

Bóng cây thị cổ trong khu đền vẫn tỏa mát như ngàn năm trước. Tường thành vẫn kiên cường đứng đó mặc bao mùa mưa nắng. Cảnh vật nơi đây như thể không hề thay đổi, chỉ có con người đến rồi đi, để lại trong lòng một dư âm rất thật. Không phải ai cũng rời Cổ Loa với cảm xúc mãnh liệt, nhưng chắc chắn ai cũng sẽ mang về một điều gì đó. Một niềm tự hào. Một dấu chấm hỏi. Một ánh nhìn mới với lịch sử dân tộc.

Thành Cổ Loa không cần ồn ào để nổi bật. Không cần cao tầng hay ánh đèn để tỏa sáng. Chính sự tĩnh lặng, sâu sắc và bền bỉ của nơi này khiến nó trở thành một phần không thể thiếu trong bản đồ ký ức của người Việt. Một nơi để nhớ, để hiểu, để yêu.