Tìm hiểu các kỹ năng sinh tồn cơ bản trước khi trekking

Trekking không chỉ là một hành trình khám phá thiên nhiên mà còn là bài kiểm tra sự bền bỉ, bản lĩnh và khả năng ứng biến của con người trong môi trường hoang dã. Những con đường mòn uốn lượn qua rừng sâu, đèo cao hay suối cạn tưởng chừng chỉ cần đôi giày tốt và sức khỏe tốt là đủ. Nhưng thực tế, những người nhiều kinh nghiệm đều hiểu rõ rằng, điều giữ cho mỗi bước chân vững vàng lại nằm ở những kỹ năng sinh tồn cơ bản mà ai cũng cần nắm vững.

Một trong những yếu tố đầu tiên cần chuẩn bị là khả năng định hướng. Trong môi trường hoang dã, tín hiệu điện thoại có thể mất hoàn toàn. Lúc này, bản đồ địa hình giấy và la bàn trở thành người bạn không thể thiếu. Biết cách xác định phương hướng nhờ vị trí mặt trời, bóng cây hay dòng chảy của suối là kỹ năng mà rất ít người để ý cho đến khi thật sự cần đến. Có không ít trường hợp người đi trekking bị lạc chỉ vì mù mờ về hướng đi, hoặc hoàn toàn dựa vào GPS điện thoại mà không có phương án thay thế. Những người dày dạn kinh nghiệm thường ghi nhớ lối đi bằng các cột mốc tự nhiên như hòn đá lớn hình thù đặc biệt, thân cây có dấu khắc nhẹ hoặc mùi hoa dại đặc trưng của khu vực.

Kỹ năng sinh tồn thứ hai quan trọng không kém là tạo nguồn nước uống an toàn. Khi phải cắt rừng nhiều giờ, cơ thể sẽ mất nước rất nhanh. Nước suối trong vắt nhìn có vẻ sạch nhưng lại tiềm ẩn nhiều vi sinh vật gây bệnh. Cách làm sạch nước bằng viên lọc hoặc dụng cụ lọc cá nhân nhỏ gọn là một trong những mẹo sống còn. Có người từng chia sẻ kinh nghiệm mang theo một chai nhựa trong suốt, để nước dưới ánh nắng gay gắt trong vòng 6 tiếng để tiêu diệt phần lớn vi khuẩn bằng tia cực tím. Đây là cách khử trùng đơn giản được các chuyên gia sinh tồn sử dụng khi không có gì ngoài nắng và thời gian.

Trong điều kiện thời tiết thay đổi bất ngờ, việc dựng nơi trú ẩn kịp thời cũng là chìa khóa giúp duy trì thể lực và tinh thần. Dù đi theo tour hay đi nhóm, việc mang theo một tấm tăng hoặc túi bivy gọn nhẹ luôn là quyết định đúng đắn. Không phải lúc nào rừng cũng có cây khô hoặc hang đá để tránh mưa. Một tấm phủ đơn giản, nếu biết buộc dây và chọn đúng thế đất, có thể biến thành mái nhà tạm vững chắc giúp tránh sương đêm, gió lạnh và cả rắn rết.

Một kỹ năng ít người nhắc đến nhưng cực kỳ quan trọng là biết cách nhận diện và xử lý khi bị côn trùng hoặc động vật hoang dã tấn công. Không phải ai cũng từng đối diện với vắt rừng bò vào giày, ong rừng bất ngờ lao đến hoặc dấu chân lạ xuất hiện gần lều khi đêm xuống. Mẹo nhỏ từ người bản địa là mang theo bột nghệ để xoa lên chỗ bị vắt cắn giúp sát khuẩn, hoặc buộc một túm ớt khô lên balo để xua đuổi động vật. Nếu chẳng may gặp ong rừng, đừng vung tay bỏ chạy mà nên nằm sấp, che mặt, giữ im lặng và đợi qua cơn nguy hiểm. Những hành vi tưởng đơn giản nhưng có thể cứu mạng trong tình huống bất ngờ.

Tự chăm sóc vết thương nhẹ cũng là điều cần luyện tập trước khi lên đường. Một vết trầy xước nhỏ nếu không xử lý kịp sẽ dễ nhiễm trùng trong môi trường ẩm ướt. Bộ sơ cứu cá nhân cần có gạc vô trùng, băng dính y tế, thuốc sát trùng dạng xịt và vài viên thuốc cơ bản như giảm đau, tiêu hóa, dị ứng. Nhiều người có thói quen mang thêm một ít than hoạt tính để phòng trường hợp ngộ độc thực phẩm dọc đường. Một miếng băng cá nhân đúng lúc có thể giúp bạn vượt qua chặng đường còn lại mà không bị đau buốt đến phát sốt.

Trong các tình huống bất khả kháng như lạc đường hay chấn thương, khả năng kêu gọi sự trợ giúp đúng cách là yếu tố sinh tử. Đừng quên mang theo còi sinh tồn. Một chiếc còi nhỏ có thể phát ra âm thanh vang xa hàng trăm mét, đặc biệt hữu ích khi trời sương hoặc đêm xuống. Ngoài ra, hãy học cách tạo tín hiệu cầu cứu bằng gương phản chiếu ánh sáng mặt trời hoặc dùng đá xếp thành ký hiệu lớn trên nền đất trống.

Thức ăn khô, nhẹ và giàu năng lượng luôn được ưu tiên khi trekking dài ngày. Nhưng ngoài đồ ăn sẵn, một vài kỹ năng kiếm thức ăn tự nhiên có thể trở nên cực kỳ hữu ích. Nhiều người học cách phân biệt lá cây ăn được, biết tìm ra củ năng, măng rừng hay trái rừng an toàn. Một nguyên tắc vàng được người đi rừng truyền tai nhau là không ăn những loại quả có màu sặc sỡ, chát đắng hoặc mùi hắc. Nếu không chắc chắn, tốt nhất nên bỏ qua.

Trekking không phải là cuộc thi thể lực mà là hành trình của sự hiểu biết và kiểm soát bản thân. Dù đi một mình hay theo đoàn, sự bình tĩnh là yếu tố sống còn. Khi gặp sự cố, hoảng loạn chỉ khiến mọi thứ tệ hơn. Những người nhiều trải nghiệm đều giữ nguyên tắc dừng lại, suy nghĩ, quan sát xung quanh và đưa ra phương án tối ưu thay vì vội vàng chọn lối thoát tưởng chừng nhanh nhất.

Một mẹo hay được nhiều nhóm trekking chuyên nghiệp áp dụng là quy tắc ba người. Không bao giờ tách nhóm lẻ, luôn giữ liên lạc bằng cách đặt mốc giờ gọi tín hiệu định kỳ. Nếu một người cần đi trước hoặc tụt lại phía sau, hai người còn lại sẽ ở cùng để đảm bảo an toàn tối đa. Có người từng sống sót sau ba đêm lạc rừng chỉ vì nhớ và áp dụng chính quy tắc tưởng chừng đơn giản này.

Chuẩn bị kỹ năng sinh tồn không làm cho hành trình kém thú vị đi, mà ngược lại, mang đến sự chủ động và an tâm. Mỗi người khi bước vào rừng nên coi mình là một sinh vật đang thích nghi với tự nhiên, không phải kẻ chinh phục. Khi hiểu điều đó, mọi hành vi sẽ thận trọng hơn, từ cách bẻ cành dựng lều đến cách nhặt rác rời đi.

Trekking không dành cho người chủ quan. Đó là cuộc đối thoại giữa con người với thiên nhiên, nơi mà mỗi bước chân đều cần sự tôn trọng, tỉnh táo và kỹ năng thật sự. Và chỉ khi sẵn sàng với những kiến thức sinh tồn cơ bản nhất, mỗi hành trình mới trở thành trải nghiệm đáng nhớ thay vì một thử thách liều lĩnh.